Wyttek de Witte Edward Jan Karol Gustaw (ok. 1776–1880), herbu Witte,

 Wyttek de Witte Edward Jan Karol Gustaw (ok. 1776–1880), herbu Witte, sędzia pokoju powiatu częstochowskiego, właściciel dóbr ziemskich. Ur. w Holsztynie, był synem Jana Chrystiana i Henrietty z Tschernerów (Tschirnerów), bratem Adolfa (ok. 1774–1844), który był rządcą wsi Gorzelnia pod Częstochową.

Przedstawiciel niemieckiej rodziny wyznania ewangelickiego. W 1836 od Rządu Królestwa Polskiego wykupił na własność dobra ziemskie Stradom i Wyczerpy Dolne należące do Ekonomii Rządowej Częstochowy (których był dotąd dzierżawcą). W skład Stradomia wchodziły folwarki: Stradom, Zacisze, Kędory, Lisiniec (obecnie w granicach miasta Częstochowy). Wyttek miał prawo połowu ryb w rzekach i wyszynku trunków krajowych w pięciu karczmach: pod Jasną Górą, w Stradomiu, w Zawodziu i dwóch w Starej Częstochowie. Później nabył Brzeziny (graniczące ze Stradomiem), a odsprzedał Wyczerpy Dolne i wójtostwo częstochowskie. Wymienione nieruchomości były przez lata przedmiotem sporów z władzami miasta; Wyttek uchylał się od płacenia podatków z posiadanych karczem i wnosił pretensje do władz o place, które w 1824 zostały zabrane na regulację miasta. Władze miejskie, broniąc interesów obywateli, musiały niejednokrotnie odwoływać się do dokumentów i przywilejów miejskich, aby wykazać bezzasadność roszczeń. Wytoczył proces przeciwko Skarbowi Królestwa Polskiego (sprawa ciągnęła się w 1861–67) z tytułu poczynionych inwestycji i melioracji. W 1862 przekazał majątek w zarządzanie synowi Czesławowi. Wyttek był zaangażowany w utworzenie filiału ewangelickiego w Czarnym Lesie. Był sędzią pokoju powiatu częstochowskiego. Zm. 1 VI 1880 w majątku Zacisze (dziś w granicach miasta Częstochowy), pochowany został przypuszczalnie na cmentarzu ewangelickim (grób obecnie na terenie cmentarza św. Rocha: sektor 3, rząd 3, grób nr 4).

W pierwszym małżeństwie z Bertą z Hentschlów, córką Kacpra i Wilhelminy Gerhardt, miał synów Czesława Karola (1830–1913), który dzierżawił majątek Zacisze, należał do → Towarzystwa Dobroczynności dla Chrześcijan, Wiktora Kwiryna (1840–), córki: Emilię Henrykę (1826–), zamężną Kunert, Florentynę Lucynę (1832–1872), zamężną z Wilhelmem Gotfrydem Puschem, byłym oficerem artylerii pruskiej, dziedzicem Niederschönfeld (Kraśnik Dolny) na Dolnym Śląsku. W drugim małżeństwie, z Augustą Besthorn (1816–1901), miał syna Radzisława Jana Karola (1849–1901), generała majora wojsk rosyjskich, który zm. w Tyflisie (Tbilisi), i córkę Przemysławę Wilhelminę (1845–), zamężną z Adolfem Erdmanem Uhse, dzierżawcą folwarku Dobra nad Pilicą.

Henryk Kurzawa, Dzieje parafii ewangelicko-augsburskiej w Częstochowie, Częstochowa 2001, s. 12; Juliusz Sętowski, Cmentarz ewangelicko-augsburski w Częstochowie. Przewodnik biograficzny, Częstochowa 2006, s. 186–188; Franciszek Sobalski, Szkice i materiały z dziejów Częstochowy „Ziemia Częstochowska” 1961, t. IV, s. 117–120; Szlachta wylegitymowana w Królestwie Polskim w latach 1836–1861, oprac. Elżbieta Sęczys, Warszawa 2000, s. 795; – „Nad Wartą” 1996, nr 4, s. 14; Urząd Stanu Cywilnego w Częstochowie, Parafia ewangelicko-augsburska, księga urodzeń 1846–1858, k. 29, nr akt 10, księga zgonów 1913, nr akt 36, k. 55; – odpis z inskrypcji nagrobnej.

Autor: Juliusz Sętowski , Andrzej Kuśnierczyk
Źródło: https://encyklopedia.czestochowa.pl/.../wyttek-de-witte..