Łączna liczba wyświetleń

wtorek, 29 lipca 2025

Pałac Ślubów, (Częstochowa) modernistyczny budynek przy ul. Focha 19/21

 Pałac Ślubów, (Częstochowa) modernistyczny budynek przy ul. Focha 19/21, w kształcie rotundy, znajduje się tu → Urząd Stanu Cywilnego (USC) 1987. Projekt wykonał częstochowski architekt → Włodzimierza Ściegiennego, współpracowali z nim dwaj krakowscy rzeźbiarze, Józef Potępa i Wiesław Bielak. Wystrój wnętrza był dziełem Władysława Noworyty i Tadeusza Skurkiewicza. Konstrukcja na planie koła o średnicy 33 m składa się z 24 części zaakcentowanych metalowymi słupami, powierzchnia użytkowa wynosi 2473 m², kubatura 14 565 m³. Budynek składa się dwóch kondygnacji naziemnych i jednej podziemnej, posiada trzy wejścia, najważniejsze (od strony) ul. Sobieskiego, przeznaczone dla nowożeńców (z zadaszeniem osłaniającym schody) ozdobione jest oryginalną płaskorzeźbą przedstawiającą parę nowożeńców oraz orszak weselników. Na dolnej kondygnacji znajduje się portiernia, szatnia, wydziały oraz archiwum USC. Na górną kondygnację wiedzie para spiralnych schodów, w przestrzeni między schodami znajduje się oryginalny żyrandol wykonany z metalu i kolorowego szkła o wysokości 11 m, jego podstawa znajduje się w dolnym holu, a zakończenie styka się z dachem górnej kondygnacji. W wąskich wysokich oknach drugiej kondygnacji znajduje się 16 witraży zaprojektowanych przez Karolinę Ściegienny. Uwagę przyciągają znaki zodiaku umieszczone w górnym hallu w ośmiobocznej podstawie kopuły (w czasie realizacji doszło do zakłócenia kolejności znaków: Panna poprzedza Raka i Byka). Posadzki wyłożono szlachetną odmianą marmuru kalcytowego o nazwie „Biała Marianna” (z rejonu Stronia Śląskiego), filary i lamperie pokryte są marmurem z kamieniołomu Bolechowice k. Kielc. Na drugiej kondygnacji znajdują się trzy duże sale (złota, różowa i błękitna), referat małżeństw i sala przygotowań uroczystości. W górnym holu znajduje się owalny stół konferencyjny, ścianę zdobi dużych rozmiarów olejny pejzaż pędzla → Jerzego Pogorzelskiego. W Pałacu Ślubów odbywają się uroczystości jubileuszowe (m.in. Złote Gody) z udziałem prezydenta miasta. W pomieszczeniach USC w różnych okresach swoje siedziby miały także inne instytucje, m.in. Wydział Kultury Urzędu Miasta, → Muzeum Częstochowskie (Dział Etnografii, Dział Przyrody, Biblioteka oraz → Ośrodek Dokumentacji Dziejów Częstochowy). Z obiektu korzystały (i korzystają nadal) organizacje pozarządowe, instytucje i stowarzyszenia, m.in. chór Collegium Cantorum, czy Towarzystwo Genealogiczne Ziemi Częstochowskiej. W górnym holu organizowane są wystawy malarstwa i fotografii. W kondygnacji podziemnej znajduje się Archiwum Urzędu Miasta.



Janusz Pawlikowski, Kalendarium częstochowskie czyli wybór dat z historii miasta i jego mieszkańców od roku 1220, Częstochowa 2001, s. 143; Bogdan Snoch, Mała encyklopedia Częstochowy, Częstochowa 2002, s. 128; Tomasz Haładyj, Alfabet, czyli od Białej Marianny do windy, „Gazeta Wyborcza Częstochowa” 2004 (13 IV), s. 4.

Autor: Andrzej Kuśnierczyk. Źródło: https://encyklopedia.czestochowa.pl/hasla/palac-slubow

Wóz bez właściciela trzyma się dobrze — koń zdechł. 1932

 Wóz bez właściciela trzyma się dobrze — koń zdechł. 1932

Na posterunku P. P. w Kamienicy Polskiej znajduje się do odebrania pochodzący prawdopodobnie z kradzieży wóz parokonny, w dobrym stanie. Do wspomnianego wozu zaprzężony był koń, gniady, kuty na trzy nogi, w uprzęży skórzanej, który jednak po kilku dniach zdechł.
Źródło: Goniec_Czestochowski_Nr_300_1932

Maczek w Częstochowie,

 Maczek w Częstochowie, w 1934–38 Stanisław Maczek, wówczas w randze pułkownika, pełnił funkcję dowódcy piechoty dywizyjnej → 7 Dywizji Piechoty w Częstochowie. Przyjechał do Częstochowy z Grodna, gdzie był zastępcą dowódcy 76 pułku piechoty. Mieszkał w → Domu Księcia, z żoną Zofią z Kurysiów, córeczką Renatą (ur. 1929) i synem Andrzejem (ur. w Częstochowie w 1934). Z ramienia miejscowego garnizonu brał udział w różnych uroczystościach, m.in. w rocznicę śmierci J. Piłsudskiego, uczestniczył w niedzielnych mszach św. (wraz żoną) w kościele pw. św. Jakuba (który wówczas był kościołem garnizonowym). Pełnił funkcję prezesa częstochowskiego obwodu → Ligi Morskiej i Kolonialnej. W październiku 1938 został mianowany dowódcą 10 brygady kawalerii zmotoryzowanej; wyjechał z Częstochowy do Rzeszowa. Pożegnanie Maczka odbyło się 18 XII tr. w budynku Starostwa Powiatowego (przy ul. Sobieskiego). Starosta Władysław Rozmarynowski wręczył mu ryngraf z Matką Boską Częstochowską; przemawiali kolejno: prezydent miasta → Jan Szczodrowski, → Lech Smólski w imieniu → Federacji Polskich Związku Obrońców Ojczyzny oraz ks. biskup Antoni Zimniak.



Generał Maczek jest w Częstochowie patronem ulicy oraz 91. Częstochowskiej Drużyny Harcerskiej przy Szkole Podstawowej nr 15.

Piotr Stawecki, Słownik biograficzny generałów Wojska Polskiego 1918–1939, Warszawa 1994, s. 208; – Edward Szostak, Generał Stanisław Maczek, „Gazeta Wyborcza w Częstochowie”, 2003 (11 IV), s. 7; Roman Winiarek, Stanisław Maczek, „Gazeta Częstochowska” 1999, nr 33, s. 4; „Goniec Częstochowski” 1938, nr 290, s. 4.

Autor: Andrzej Kuśnierczyk.
Żródło; https://encyklopedia.czestochowa.pl/.../maczek-w...

Mirów, dzielnica, obejmuje obszar ograniczony ul. Legionów (od południa),

 Mirów, dzielnica, obejmuje obszar ograniczony ul. Legionów (od południa), Kusięcką, Morenową i rzeką Wartą. Osada wzmiankowana po raz pierwszy w dokumencie biskupa krakowskiego Iwona w 1220. W późnym średniowieczu Mirów był wsią królewską z obiektem warownym na skale nad Wartą (Balikowa Skała) zwanym „grodziskiem”. Dzierżawca wsi Jan Służka z Mirowa był w połowie XV w. burgrabią zamku olsztyńskiego. Przez Mirów przechodził ważny trakt z Częstochowy do Mstowa i Lelowa. Pod koniec XVIII w. Mirów stanowił centrum klucza w obrębie starostwa olsztyńskiego, we wsi znajdowały się dwór, karczma i młyn. Właścicielami majątku w XVIII w. byli Potoccy i Łąbęccy, w XIX w. Błeszyńscy. Po upadku powstania styczniowego dobra Mirów na prawach majoratu otrzymał rosyjski generał Staden. W 1918 majątek przeszedł na Skarb Państwa i został wydzierżawiony. Ostatnim dzierżawcą był Jan Wereszczyński. W 1928 osadę Mirów włączono w obręb miasta, pozostały obszar (Mirów Stary – należący uprzednio do gminy Rędziny) dopiero w 1952. Samodzielną parafię Mirów erygował biskup → Zdzisław Goliński w 1958, msze odbywały się w kaplicy urządzonej w byłym podworskim spichlerzu; obecnie w nowym kościele pw. Niepokalanego Serca Najświętszej Maryi Panny. W Mirowie urodził się generał Wojska Polskiego → Marian Januszajtis (1889–1973). W czasie II wojny światowej w pobliżu Złotej Góry Niemcy urządzili obóz dla jeńców zwany Warthelager (funkcjonował jako → Stalag 367 Warthelager), w którym od 1941 przetrzymywano jeńców radzieckich. Ofiary obozu (ok. 15 tys.) upamiętnia tablica przy ul. Mirowskiej. Na terenie dzisiejszej dzielnicy w 1962 odkryto cmentarzysko z okresu kultury łużyckiej z grupy górnośląsko-małopolskiej. Przez dzielnicę przebiega najpiękniejszy szlak turystyczny Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej „Orlich Gniazd”. Tutaj znajduje się najwyższe wzniesienie na terenie miasta – → Góra Ossona (317 m npm), po 1945 było to miejsce, w którym przez kilka lat działała szkoła szybowcowa. We wnętrzu góry trzy betonowe hale, pozostałość dawnej przepompowni Huty B. Bieruta (→ Huta „Częstochowa”).



Materiały w zbiorach Ośrodka Dokumentacji Dziejów Częstochowy Muzeum Częstochowskiego.

Autor: Juliusz Sętowski
Źródło: https://encyklopedia.czestochowa.pl/hasla/mirow Karta dawnéj Polski z przyległémi okolicami krajów sąsiednich według nowszych materyałów na 1:300000 Wojciecha Chrzanowskiego z 1859 roku. Źródło www.bibliotekacyfrowa.pl/publication/34173

niedziela, 27 lipca 2025

Kamienica Polska. Przemysł swojski. 1912r

 Kamienica Polska. Przemysł swojski. 1912r

W miejscowej współdzielczej fabryce poruszanej za pomocą motoru „Perun' wyrabiającej rozmaite tasiemki i uszy do kamaszy, trzewików i butów różnych fasonów, wzorzystych i na żądanie z firmą zamawiającego, prowadzonej pod kierunkiem wykwalifikowanego specjalisty polaka p J. Grzybowskiego, w tych dniach poczyniono większe obstalunki z Warszawy, Moskwy i Petersburga na uszy do butów i kamaszy. Zwracamy uwagę polaków szewców I hurtowników na tę jedyną spółdzielczą polską fabrykę w kraju.
Źródło: ,,Goniec Częstochowski" nr 331, 1912r

Z Poraja. — Wyczerpanie rudy. 1912r

 Z Poraja. — Wyczerpanie rudy. 1912r

Według obliczeń administracji kopalnianej ruda żelazna w kopalniach: Juliusz, Helena, Klepaczka i innych już się wyczerpuje; warstwa w miarę posuwania się ku wzgórzom, coraz więcej się zagłębia i posiada mniejszy procent żelaza. Tak np. na „Helenie" ruda leży na głębokości 45 metrów i zawiera 35 pr. żelaza a nawet i mniej. W ciągu 6 lat ruda będzie wybrana i kopalnie przestaną funkcjonować. W tym czasie kończy się mniej więcej termin kontraktów zawartych przez towarzystwo kopalniane.
Źródło: ,,Goniec Częstochowski" nr 348, 1912r

Dobra ziemskie Konopiska.

 Dobra ziemskie Konopiska.

Konopiska do roku 1540 stanowiły własność prywatną, szlachecką. W tymże roku właściciel dóbr Konopiska Hieronim z Brzezia Moszyński podarował te dobra Klasztorowi Ojców Paulinów na Jasnej Górze.
Klasztor jasnogórski posiadał Konopiska aż do roku 1796, kiedy to zaborca pruski dokonał konfiskaty wszystkich dóbr ziemskich posiadanych przez kościół katolicki na terenie dawnej Polski. Przejęte przez Prusaków majątki ziemskie przeszły na własność państwa pruskiego. Następnie część z nich została nadana przez królów pruskich prywatnym osobom. Konopiska nie spotkał ten los. Prusacy z dóbr ziemskich, które pozostały przy państwie tworzyli większe jednostki administracyjne zwane Ekonomiami. Były one albo administrowane bezpośrednio przez urzędników państwowych albo wypuszczane w dzierżawę.
Dobra ziemskie Konopiska zostały włączone do Ekonomii Poczesna.
W 1815 r. Konopiska znalazły się w zaborze rosyjskim.
W latach 30tych XIX wieku rozpoczęła się prywatyzacja znacznej części państwowych majątków ziemskich na terenie zaboru rosyjskiego. Niektóre z nich nadawano za zasługi wyższym oficerom rosyjskim, a inne sprzedawano.


Dobra Folwark i Wieś Konopiska, tudzież młyny Pająk, Kijas i Kotara zostały sprzedane w ręce prywatne.
Julia Cywińska, żona Ignacego Cywińskiego, nabyła dobra Konopiska kontraktem administracyjnym dnia 6 czerwca 1834 r., a następnie aktem urzędowym 9/21 kwietnia 1836 r. od Skarbu Publicznego Królestwa Polskiego za sumę szacunkową w stosunku rocznego dochodu 6407 zł i 2 gr.
Julia Cywińska na mocy zezwolenia z dnia 28 lipca / 9 sierpnia 1836 r. i kontraktu z dnia 30 czerwca / 12 lipca 1838 r. nabyła 10 włók lasu z Dóbr Rządowych Ekonomia Poczesna w obrębie Korzonek za 9385 zł i 24 gr.
Władysław Siewieluński oraz Łukasz i Sabina z Siewieluńskich małżeństwo Proszowscy nabyli dobra Konopiska od Julii z Cywińskich Cywińskiej 6/18 stycznia 1851 r. za 235.000 zł tj. 35.250 rubli.
Władysław Siewieluński należącą do siebie połowę dóbr Konopiska ustąpił 26 lipca / 7 sierpnia 1863 r. małżeństwu Łukaszowi i Sabinie Proszowskim na skutek czego stali się oni jedynymi właścicielami dóbr.
Na skutek Ukazu z dnia 19.02/2.03.1864 r. włościanie otrzymali ziemię z dóbr Konopiska:
Konopiska 1661 mórg i 169 prętów.
Kopalnia 44 morgi.


Korzonek 333 morgi i 270 prętów.
Łącznie włościanie z dóbr Konopiska otrzymali na własność 2039 mórg i 139 prętów ziemi.
Wołek Horowicz i Szaja Ruziewicz kupili dobra Konopiska od Łukasza i Sabiny Proszowskich 22 marca / 3 kwietnia 1872 r. za 80.325 rubli.
Napoleon Stępowski nabył dobra Konopiska od Wołka Horowicza i Szai Ruziewicza 3/15 lipca 1873 r. za 29.000 rubli.
Adolf i Zofia ze Stremerów małżeństwo Bewenze kupili dobra Konopiska od Napoleona Stępowskiego 17/29 listopada 1873 r. za 32.700 rubli. Adolf Bewenze na dokumentach podpisywał się po polsku: Adolf Bevenzee.
W 1874 r. w skład dóbr Konopiska należały: folwark Pałysz oraz osady Piła wodna, osada Kijas, młyn Kotara, młyn Pająk, osada Postój graniczny oraz osady karczemne na Wygodzie w Ignacewie i Korzonku.
W 1876 r. dokonano rozgraniczenia położonych na terenie dóbr Konopiska młynów Kijas, Kotara, Pająk, Piła o powierzchni 198 mórg.
W 1877 r. z dóbr Konopiska wydzielono folwark Wyczółki o powierzchni 831 mórg i 176 prętów.
Wiktor Maręż (Maring) nabył dobra Konopiska wraz z folwarkiem Wyczółki od małżeństwa Adolfa i Zofii Bewenze 8/20 kwietnia 1880 r. za 77.500 rubli.
Anastazja Trepka nabyła dobra Konopiska wraz z folwarkiem Wyczółki od Wiktora Maręża 5/17 lipca 1880 r. za 102.000 rubli.
Maks Józef syn Izaaka i Cecylia vel Chaja Cyrla córka Josla z domu Weinkranc małżeństwo Braun nabyli dobra Konopiska wraz z folwarkiem Wyczółki od Anastazji Wincencji Trepka z domu Kalkstein córki Wincentego 22 lipca / 3 sierpnia 1882 r. za 112.000 rubli.
Zmieniający się ciągle różni właściciele z czasem bardzo zadłużyli dobra Konopiska. Nie byli w stanie spłacić wierzytelności wobec Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego, które z tego powodu co jakiś czas wystawiało dobra Konopiska na licytację publiczną.
Stanisław Stasiakowski syn Jana i Ryszard Bukowski nabyli dobra Konopiska wraz z folwarkiem Wyczółki na licytacji publicznej na żądanie Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego 2/14 maja 1887 r. za 17.255 rubli.
Alfons Bukowski syn Juliana nabył połowę dóbr Konopiska od Ryszarda Bukowskiego 23 lipca / 4 sierpnia 1894 r. za 12.000 rubli. Akt sporządzony przed notariuszem Władysławem Piątkowskim w Częstochowie.
W 1895 r. wydzielono z dóbr Konopiska Kolonię Konopiska Nr 1 o powierzchni 18 dziesięcin i 2307 sążni kwadratowych tj. 37 mórg.
W 1896 r. wydzielono z dóbr Konopiska 292 pręty z przeznaczeniem na rozszerzenie cmentarza.
W 1896 r. powierzchnia dóbr Konopiska wraz z folwarkiem Wyczółki wynosiła 1573 morgi i 45 prętów.
Towarzystwo Akcyjne Zakładów Metalowych B. Hantke w Warszawie nabyło dobra Konopiska wraz z folwarkiem Wyczółki od Stanisława Stasiakowskiego i Alfonsa Bukowskiego 5/17 grudnia 1898 r. za 34.000 rubli. Akt sporządzony przed notariuszem Władysławem Małkowskim w Częstochowie za nr aktu 3348.
Dnia 4 kwietnia 1928 r. firma zmieniła nazwę na Towarzystwo Zakładów Metalowych B. Hantke w Warszawie - Spółka Akcyjna.



Gromada (ogół) wsi Konopiska otrzymała 46.3246 ha od TZM B. Hantke w Warszawie SA na mocy aktu zamiany z dnia 7 stycznia 1926 r. w cenie szacunkowej 12.500 zł. Akt sporządzono przed notariuszem Józefem Chrzanowskim w Częstochowie za nr aktu 80.
Gromada (ogół) wsi Konopiska otrzymała dwa place o powierzchni 0.0532 ha i 0.4219 ha od TZM B. Hantke w Warszawie na mocy aktu zamiany z dnia 26 stycznia 1926 r. za 12.500 zł. Akt sporządzono przed notariuszem Józefem Chrzanowskim w Częstochowie za nr aktu 313.
Gromada (ogół) wsi Konopiska otrzymała 18.6199 ha od TZM B. Hantke w Warszawie SA na mocy aktu zamiany z dnia 23 sierpnia 1927 r. w cenie szacunkowej 7500 zł. Akt sporządzono przed notariuszem Tomaszem Jasieńskim w Częstochowie za nr aktu 3318.
Josek Ilia i Gitla z domu Mrówka małżeństwo Fuks otrzymali 0.1249 ha od TZM B. Hantke w Warszawie SA na mocy aktu zamiany z dnia 21 września 1927 r. w cenie szacunkowej 1000 zł. Akt sporządzono przed notariuszem Tomaszem Jasieńskim w Częstochowie za nr aktu 3741.
Gromada (ogół) wsi Konopiska otrzymała 1.1192 ha pod budowę szkoły od TZM B. Hantke w Warszawie SA na mocy aktu zamiany z dnia 22 lutego 1928 r. w cenie szacunkowej 400 zł. Akt sporządzony przed notariuszem Tomaszem Jasieńskim w Częstochowie za nr aktu 5767.
Tomasz i Władysława z Jarosów małżeństwo Owczarek otrzymali 2.6688 ha od TZM B. Hantke w Warszawie SA na mocy aktu zamiany z dnia 24 maja 1928 r. w cenie szacunkowej 1500 zł. Akt sporządzono przed notariuszem Tomaszem Jasieńskim w Częstochowie za nr aktu 639.
Wojciech i Julianna z Kołaczyków małżeństwo Polaczkiewicz otrzymali 3.5802 ha od TZM B. Hantke w Warszawie SA na mocy aktu zamiany z dnia 24 maja 1928 r. w cenie szacunkowej 2000 zł. Akt sporządzono przed notariuszem Tomaszem Jasieńskim w Częstochowie za nr aktu 633.
Modrzejów - Hantke Zjednoczone Zakłady Górniczo Hutnicze Spółka Akcyjna przejęły dobra Konopiska ponieważ na mocy dwóch protokołów z dnia 22 lutego 1934 r. nastąpiło połączenie (fuzja) spółek akcyjnych Towarzystwo Zakładów Metalowych B. Hantke w Warszawie Spółka Akcyjna z Modrzejowskie Zakłady Górniczo - Hutnicze Spółka Akcyjna w jedną spółkę akcyjną o nazwie Modrzejów - Hantke Zjednoczone Zakłady Górniczo - Hutnicze Spółka Akcyjna. Akty sporządzono przed notariuszem Henrykiem Włoskowiczem zastępcą Władysława Włoskowicza notariusza w Warszawie za nr aktów 176 i 177.
Dobra ziemskie Konopiska zostały przejęte przez Skarb Państwa w dniu 20 lutego 1945 r. na mocy dekretu PKWN z 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej. Ich powierzchnia w chwili przejęcia wynosiła 273 ha w tym grunty orne 78.70 ha, łąki 40.20 ha, pastwiska 55.40 ha, sady warzywne 3.30 ha, pod zabudowaniami 11.60 ha, wody 10.30 ha, nieużytki 18.90 ha, drogi 12.20 ha, lasy 42.40 ha (zostały przekazane lasom państwowym). Z dóbr Konopiska rozparcelowano 174.30 ha pomiędzy 185 rodzin, jednakże aktów nadania nie wydano z powodu przekazania gruntów dóbr dla Zjednoczenia Kopalń Rudy Żelaznej w Częstochowie. Oprócz tego z dóbr Konopiska pozostał jako remanent obszar 56.30 ha.
Długoletnim dzierżawcą dóbr Konopiska w okresie posiadania tych dóbr przez Towarzystwo B. Hantke był Wojciech Szymanowski. Zmarł w 1928 r., a pochowany został na cmentarzu w Konopiskach, gdzie jego grób znajduje się do dziś. Oprócz tego na ścianie kaplicy cmentarnej wmurowana jest poświęcona mu tablica.
Modrzewiowy dwór w Konopiskach zbudowany został w 1644 r. Rozebrano go w styczniu 1996 r. Pozostał jedynie park podworski położony za kościołem w Konopiskach. Poszukiwane są wszelkie fotografie i dokumenty dotyczące dóbr ziemskich Konopiska. Zwłaszcza fotografie dworu i zabudowań folwarcznych.
Z ksiąg metrykalnych parafii Konopiska:
Dnia 19 kwietnia 1838 r. o godzinie 3 z rana zmarł w Konopiskach Teodor Cywiński, wdowiec, były Sędzia Ziemi Zakroczymskiej lat 80 liczący pozostawiwszy po sobie pięcioro dzieci: Julię, Jana, Mariannę, Antoninę, Józefa. Świadkowie: Józef Gełzak ekonom lat 53 i Jan Masłoński organista lat 38. (Akt zgonu nr 28 z 1838 r.)
Dnia 23 listopada 1846 r. o godzinie 11 przed południem odbył się w Konopiskach ślub między Piotrem Celestynem Bernardem Teodorem Lohmanem, kawalerem, dziedzicem, synem Henryka Romana i Franciszki z Bergerów małżonków Lohman obywateli obojga nieżyjących, urodzonym w Pilicy, a zamieszkałym w Zagórzu parafii Żuraw lat 26 mającym z panną Ireną córką Ignacego i Julii z Cywińskich małżeństwa Cywińskich dziedziców wsi Konopiska, urodzoną w Kaliszu, a zamieszkałą w Konopiskach przy rodzicach, lat 18 mającą. Małżonkowie nowi oświadczyli, iż umowy przedślubnej nie zawarli. Świadkowie: Karol Rudolf wójt gminy Konopiska lat 30 i Jan Giełzak ekonom lat 60, obaj w Konopiskach zamieszkali. (Akt ślubu nr 20 z 1846 r.)


Dnia 21 listopada 1847 r. o godzinie 10 wieczór urodził się w Konopiskach Roman Marian Ignacy Lohman syn Teodora Lohmana obywatela lat 35 zamieszkałego w Baranowie i Ireny z Cywińskich lat 26. Rodzice chrzestni: generał Ignacy Puchała Cywiński i generałowa Julia Cywińska. Świadkowie: Jan Giełzak lokaj i Jan Masłoński nauczyciel lat 52 liczący obydwaj w Konopiskach zamieszkali. Chrzest odbył się dopiero dnia 24 kwietnia 1852 r. (Akt urodzenia nr 48 z 1852 r.)
Dnia 29 września 1849 r. o godzinie 6 wieczór urodził się w Konopiskach Napoleon Hieronim Michał Konstanty Lohman, syn Teodora Lohmana współdziedzica dóbr Konopiska lat 30 i Ireny z Cywińskich lat 23. Rodzice chrzestni: Konstanty Lohman i Maria Słomkowska. Świadkowie: Jan Giełzak ekonom lat 72 i Ignacy Kromołowski włodarz lat 36, obaj w Konopiskach zamieszkali. (Akt urodzenia nr 114 z 1849 r.)
Dnia 14 stycznia 1851 r. urodziła się w Blizinie Czesława Antonina Proszowska córka Łukasza Proszowskiego dziedzica dóbr Konopiska lat 42 i Sabiny z Siewieluńskich lat 30. Rodzice chrzestni: Władysław Siewieluński urzędnik z Komisji Przychodów i Skarbu z Warszawy i generałowa Julia Cywińska. Świadkowie: Wojciech Popławski cieśla lat 40 i Antoni Kołaczyk karbowy lat 26. Chrzest odbył się 18 lipca 1851 r. w Konopiskach. (Akt urodzenia nr 52 z 1851 r.)
Dnia 5 października 1852 r. o godzinie 9 rano urodziła się w Konopiskach Bronisława Teresa Proszowska córka Łukasza Proszowskiego dziedzica dóbr Konopiska z przyległościami lat 43 i Sabiny z Siewieluńskich lat 31. Rodzice chrzestni: ksiądz Jacek Kiełbiowski Rektor Zgromadzenia Księży Pijarów w Piotrkowie i Julia Krompole. Świadkowie: Wojciech Popławski cieśla lat 44 i Paweł Socha karbowy lat 50, obaj w Konopiskach zamieszkali. (Akt urodzenia nr 101 z 1852 r.)
Dnia 18 lutego 1855 r. o godzinie 3 po południu urodził się w Konopiskach Kazimierz Konstanty Proszowski syn Łukasza Proszowskiego dziedzica dóbr Konopiska lat 52 i Sabiny z Siewieluńskich lat 32. Rodzice chrzestni: Stanisław Krompole dziedzic dóbr Strzelce i Józefa Kleszczowska, asysta Franciszek Kleszczowski i Aleksandra Krotkowska. Świadkowie: Władysław Siewieluński brat Sabiny lat 36 i Jan Żarski ekonom lat 26 liczący, obaj w Konopiskach zamieszkali. (Akt urodzenia nr 23 z 1855 r.)
Dnia 29 stycznia 1858 r. o godzinie 4 po południu urodził się w Konopiskach Franciszek Salezy Władysław Proszowski syn Łukasza Proszowskiego dziedzica dóbr Konopiska lat 54 i Sabiny z Siewieluńskich lat 39. Rodzice chrzestni: Władysław Siewieluński i Julia Krompolowa dziedziczka dóbr Strzelce. Świadkowie: Teofil Woliński ekonom lat 24 i Władysław Siewieluński były urzędnik lat 41, obaj w Konopiskach zamieszkali. (Akt urodzenia nr 31 z 1858 r.)
Dnia 3/15 października 1870 r. o godzinie 10 rano odbył się w Konopiskach ślub między szlachcicem Florianem Mikuckim, kawalerem, urodzonym we wsi Łepki parafii Ujazd w guberni augustowskiej, lat 28, synem zmarłych Pawła i Izabeli z Ulachowskich małżeństwa Mikuckich właścicieli majątku i wsi Łepki, zamieszkałym wcześniej w tymże majątku powiecie i guberni augustowskiej, a teraz będący w Częstochowie buchalterem Częstochowskiego Okręgowego Urzędu Skarbowego w mieście Częstochowie i powiecie częstochowskim guberni piotrkowskiej zamieszkałego z szlachcianką Bronisławą Proszowską, panną, urodzoną w Konopiskach tejże parafii gminy Dźbów powiatu częstochowskiego guberni piotrkowskiej, lat 18 i 10 dni, córką Łukasza i Sabiny z Siewieluńskich małżeństwa Proszowskich właścicieli zamieszkałych w tejże miejscowości wraz z swoją córką. Nowi małżonkowie oświadczyli, że umowy przedślubnej nie zawarli. Świadkowie: Władysław Ślaski właściciel majątku Czepurka lat 29 zamieszkały w majątku Czepurka gminy Potok Złoty powiatu częstochowskiego guberni piotrkowskiej i Władysław Siewieluński były urzędnik Komisji Spraw Wewnętrznych, emeryt, lat 52, zamieszkały we wsi Konopiska gminy Dźbów powiatu częstochowskiego. (Akt ślubu nr 14 z 1870 r.)
Dnia 22 listopada / 4 grudnia 1875 r. o godzinie 7 rano urodziła się w Konopiskach Helena Zofia Bewenze córka Adolfa Bewenze lat 35 właściciela wsi Konopiska tamże zamieszkałego i Zofii z domu Stremer lat 27. Rodzice chrzestni: Edward Wagner i Julia Rychlicka, Karol Rychlicki i Maria Kurtowska. Świadkowie: Karol Rychlicki obywatel z miasta Częstochowa lat 40 i Józef Bojnowski podleśny z osady Łaziska lat 50. Chrzest odbył się 21 marca / 4 kwietnia 1877 r. w Konopiskach. Na akcie urodzenia Adolf Bewenze podpisał się po polsku jako Bevenzee. (Akt urodzenia nr 47 z 1877 r.)
Dnia 18 lutego / 2 marca 1878 r. o godzinie 11 w nocy urodził się w Konopiskach Adolf Bruno Bewenze syn Adolfa Bewenze lat 36 właściciela wsi Konopiska i Zofii z domu Stremer lat 29. Rodzice chrzestni: Ludwik Bindernagel i Emilia Meier, Adolf Meier i Aleksandra Rubach. Świadkowie: Ludwik Bindernagel ziemianin ze wsi Hutki lat 29 i Karol Rychlicki obywatel z miasta Częstochowa lat 41. Na akcie urodzenia Adolf Bewenze podpisał się po polsku jako Bevenzee. (Akt urodzenia nr 123 z 1878 r.)
Dnia 19 czerwca / 1 lipca 1881 r. o godzinie 4 po południu zmarła w Konopiskach Helena Trepka lat 13 mająca, córka właściciela Tadeusza i Wincentyny z domu Kalkstein, zamieszkałych we wsi Konopiska, urodzona we wsi Mokrsko. Świadkowie: Józef Bator lat 41 i Piotr Komender lat 44, obaj rolnicy zamieszkali we wsi Konopiska. (Akt zgonu nr 77 z 1881 r.)
Dnia 30 maja / 11 czerwca 1889 r. o godzinie 5 po południu odbył się w Konopiskach ślub między Alfonsem Bukowskim magistrem farmacji Cesarskiego Uniwersytetu Warszawskiego, kawalerem, lat 30 i pół, synem zmarłego Juliana i żyjącej Barbary z domu Borowska małżeństwa Bukowskich urodzonym we wsi Goreń parafii Kowal, a zamieszkałym w Warszawie w parafii Wszystkich Świętych z Karoliną Anną Stasiakowską, panną, lat 22, córką zmarłego Jana i żyjącej Salomei z domu Dumańska małżeństwa Stasiakowskich urodzoną w parafii i mieście Częstochowa, a zamieszkałą we wsi i parafii Konopiska przy matce współwłaścicielce majątku Konopiska. Nowi małżonkowie oświadczyli, że umowy przedślubnej nie zawarli. Świadkowie: Ryszard Bukowski lekarz z Warszawy lat 32 i Stanisław Stasiakowski ziemianin z Konopisk lat 32. (Akt ślubu nr 21 z 1889 r.)
Dnia 8/20 sierpnia 1894 r. o 11 w nocy zmarł w Konopiskach Ryszard Bukowski lat 39 lekarz były asystent Warszawskiej Chirurgicznej Kliniki urodzony w mieście Warszawie, zamieszkały w Konopiskach, wdowiec, syn Juliana i Barbary z domu Borowska małżeństwa Bukowskich. Świadkowie: Stanisław Stasiakowski ziemianin dóbr Konopiska lat 34 i Franciszek Sojski pisarz gminny lat 25, obaj zamieszkali w Konopiskach. (Akt zgonu nr 74 z 1894 r.)
Dnia 25 października 1928 r. o godzinie 16 zmarł w Konopiskach Wojciech Józef Szymanowski lat 88 mający, syn Józefa i Elżbiety z Ślewińskich małżeństwa Szymanowskich, kawaler, urodzony w Młodynie, powiat radomski, ziemi Sandomierskiej. Świadkowie: Tadeusz Szymanowski adwokat z Warszawy i Józef Sączek z Konopisk. (Akt zgonu nr 112 z 1928 r.)
Poniżej:
1. Fragment mapy z 1833 r. przedstawiającej zabudowania dóbr Konopiska z zaznaczonym dworem. (Archiwum Główne Akt Dawnych, Zbiór Kartograficzny, Teka 265, nr 12)
2. Dwór w Konopiskach na fotografii z około 1937 r.
3 – 7. Różne fotografie przedstawiające dwór w Konopiskach na początku lat 90tych XX wieku.
Fotografie przedstawiające dwór w Konopiskach pochodzą z profilu na facebooku: Gmina Konopiska na historycznej fotografii.
Autor: Krzysztof Łągiewka https://www.genealodzy.czestochowa.pl/.../8802...

Pałac i park w Korwinowie

 Pałac i park w Korwinowie

Budynek mieszkalny (ul. Ceramiczna 2) dla uproszczenia będę nazywać „pałacem”, bo taka nazwa w mowie potocznej do dnia dzisiejszego funkcjonuje. Został on wybudowany pod koniec XIX wieku, w pierwszych latach funkcjonowania starej cegielni.


Argumentem o czasie budowy tego obiektu jest zachowany zapis w zasobach mieszkaniowych gminy, w którym podano, iż najstarsze budynki mieszkalne z terenu cegielni pochodzą z 1886 roku. Pozostałe budynki mieszkalne, jakie się zachowały, były zbudowane później. Przypisanie do tego okresu potwierdza również analiza konstrukcji i materiałów użytych do wykonania tej okazałej budowli. Wymiary i profil cegieł jest inny niż później produkowano w Korwinowie. Płaszczyzny nie są równe, a krawędzie mało wyraziste w porównaniu do cegieł użytych później do budowy stodoły czy budynku mieszkalnego przy ulicy Okólnej 12. Do pokrycia dachu użyto gontów drewnianych, materiału drogiego i niezbyt trwałego. Dachówkę ceramiczną bowiem zaczęto produkować w korwinowskiej cegielni dopiero po 1903 roku, po powołaniu Towarzystwa Akcyjnego Zakładów Ceramicznych „Korwinów”. Jeszcze jednym argumentem czasowym jest to, że przy budowie i wykańczaniu tak okazałego budynku, nie wykorzystano efektownej i trwałej cegły licowej ani żadnych ceramicznych elementów ozdobnych, masowo produkowanych później w tutejszej cegielni, a stosowanych we wszystkich zachowanych budynkach, z czego cegielnia „Korwinów” słynęła.
Wiekowi mieszkańcy Korwinowa opowiadali, że cegła z której był zbudowany pałac zwana była „kieratówką”, a to z powodu sposobu jej wyrobu na maszynach napędzanych przy pomocy zwierząt pociągowych, które ciągnęły kierat i że ta stara cegielnia miała być uruchomiona na terenie późniejszego wyrobiska (aktualnie „Glinianki”). W czasie wydobywania iłów latach 60-tych XX w. natrafiono na drewnianą cembrowinę studni, która mogła być wykorzystana do pozyskiwania wody niezbędnej przy produkcji cegły. Budynek był dwukondygnacyjny z poddaszem i podpiwniczeniem, dwa piętra mieszkalne oraz częściowo wykorzystany strych i suterena na mieszkania. Mury podpiwniczenia wykonane były z białego, twardego, ciosanego kamienia wapiennego, a tylko zwieńczenia otworów okiennych i drzwiowych zrobiono z cegły. Mury w wyższej części budynku wykonane były z cegły o charakterystycznej gzymsowej fakturze, co zachowało się na ocalałych fragmentach murów. Stropy między kondygnacjami wykonano jako sklepienia łukowe z cegieł na stalowych dźwigarach. Na kolistych fragmentach muru wybudowane były dwie wieże. Wieże miały wysmukłą konstrukcję pokrytą gontami. Wieża północna była nieco wyższa od zachodniej. Na szczytach wież umieszczono ozdobne kule i wiatrowskazy. Dach, ze względu na skomplikowaną bryłę, wykonany był jako wielopołaciowy o konstrukcji drewnianej. Pokrycie dachu było z gontów drewnianych i miało szerokie okapy. Przy budynku od strony północnowschodniej znajdował się duży, oszklony taras z widokiem na park i aleję wjazdową.




Budynek był, jak na owe czasy, bardzo nowoczesny. Miał instalację elektryczną zasilaną z cegielni, sieć wodną i kanalizacyjną. Mieszkania ogrzewano dużymi piecami kaflowymi.
Parter zajmowała rodzina właściciela cegielni, na piętrze mieszkał dyrektor i ważniejsi kierownicy, a na mansardzie - urzędnicy niższego szczebla.
Piwnica w części południowej była zamieniona na suterenę z kilkoma małymi mieszkaniami od południa, a w części północnej służyła jako magazyny na opał i do przechowywania zapasów.
Przed budynkiem mieszkalnym, w podwórzu, znajdował się duży budynek gospodarczy, 20 na 8 metrów, murowany, kryty dachówką karpiówką, w którym były pomieszczenia dla zwierząt. Na froncie budynku były dwa wjazdy z łukowatymi odrzwiami i dwuskrzydłowymi, drewnianymi wrotami. Za każdymi wrotami znajdowały się dwa przedziały dla zwierząt.
Naprzeciw budynku mieszkalnego, po drugiej stronie ulicy, pobudowana była duża przejazdowa stodoła murowana (aktualnie ul. Ceramiczna 1), kryta dachówką karpiówką. Bramy, podobnie jak w budynku gospodarczym, były drewniane o górnym łukowatym obrysie. Świadczy to o tym, że prawdopodobnie budowane były w tym samym czasie i projektowane przez tego samego architekta. W budynku stodoły boisko i sąsieki miały utwardzone posadzki. W lewym sąsieku było murowane, szczelne pomieszczenie do przechowywania zboża. Stodoła przy cegielni była niezbędna z dwóch powodów: właściciele mieli zwierzęta, dla których potrzebna była karma, uprawiali pole i konieczny był też magazyn na słomę wykorzystywaną do przekładania wyrobów ceramicznych w czasie transportu. Te dwa budynki – gospodarczy i stodoła - zostały pobudowane nieco później niż pałac. Świadczy o tym użycie innych cegieł i elementów ozdobnych do wykańczania budowli i pokrycie ich dachówką ceramiczną, którą już w Korwinowie produkowano na masową skalę. Przy budowie budynków gospodarczych i stodoły wykorzystano sporo ozdobnych elementów ceramicznych, co można jeszcze zobaczyć w murze budynku stodoły.





Woda dla mieszkańców pobierana była z głębokiej studni kopanej, znajdującej się pod wiatą przed budynkiem, koło budynku gospodarczego. Pompa napędzana była ręcznie i nią pompowano wodę do zbiornika umieszczonego na strychu budynku, po prawej stronie części frontowej. Woda z tego zbiornika rozprowadzona była po budynku rurami stalowymi.
W kierunku południowo wschodnim od głównego budynku, w odległości około 30 m, przy ulicy we wzniesieniu, które jeszcze można zauważyć w cieniu wśród drzew, ukryta była duża, murowana lodownia. Służyła ona do przechowywania wycinanych zimą na rzece dużych, regularnych brył lodu, tam układanych i izolowanych grubą warstwą trocin. Lód wykorzystywany był do konserwacji i przechowywania żywności oraz do innych celów kulinarnych. Cały teren zajmowany przez pałac i park ogrodzony był drewnianym parkanem z dwoma bramami wjazdowymi od obecnych ulic Okólnej i Ceramicznej. Brama od strony ulicy Ceramicznej była traktowana jako brama główna, była bardzo okazała, z murowanymi filarami, sklepionym zwieńczeniem i furtkami dla pieszych po prawej i lewej stronie. Teren parku do strony północnej był obsadzony świerkami, jako osłona przed wiatrami, a od strony wschodniej posadzone były drzewa robinii akacjowej i lip. Przez park od bramy wjazdowej do budynku prowadziła szeroka aleja spacerowa. Obsadzona była drzewami owocowymi (wiśniami i czereśniami) oraz krzewami ozdobnymi. Północna część działki od alei przeznaczona była pod sad. Rosły tam drzewa owocowe: jabłonie, grusze i śliwy. Posadzone były też okazy drzew owocowych mało spotykanych. W sadzie stało kilka uli z pszczołami. Po przeciwnej stronie alei była część ozdobna parku z posadzonymi szpalerami krzewów owocowych i rabat kwiatowych.


Przy budynku były urządzone klomby ozdobne obsadzone niskimi żywopłotami i kwiatami ozdobnymi. Na terenie parku stały ustawione ławki, na których można było spocząć, podziwiać park i okolice. W miejscu obecnej altany na placu zabaw, dawniej był plac do rekreacji. W najniższej części działki, przy zbiegu ulic, znajdowała się mała sadzawka z rybami ozdobnymi, nad którą rosły dwie okazałe wierzby. Całym sadem i ogrodem zajmowała się rodzina Ujmów, którzy mieszkali w budynku za parkiem przy obecnej ulicy Okólnej.
Budynek pałacu spłonął jesienią 1940 roku. Zostały tylko mury, które później wykorzystano przy adaptacji budynku, najpierw na biurowiec, a później na mieszkania dla pracowników cegielni. Przebudowa została wykonana bardzo niestarannie, bez zachowania podstawowych zasad sztuki budowlanej i nawiązania do pierwotnej architektury. Ztak pierwotnie wspaniałego budynku i jego otoczenia zostało niewiele. Przyznać jednak trzeba, że w ostatnich latach otoczenie budynku i teren byłego parku zyskał na wyglądzie, jest uporządkowany i zagospodarowany, przeznaczony do wykorzystania jako miejsce wypoczynku, rekreacji i sportu. W najbliższy latach planowane są kolejne inwestycje. Na terenie parku cyklicznie odbywają się różne okolicznościowe imprezy. Szczególnym uznaniem cieszą się czerwcowe „SOBÓTKI KORWINOWSKIE” urządzane podłóg starego obyczaju, połączone z puszczaniem wianków, zabawą i innymi atrakcjami.

Autor: Andrzej Patorski

Zdjęcia w tekście:

Foto archiwalne - udostępnił Andrzej Patorski zdjęcia własne i zdjęcia Władysława Siewierskiego (na fotkach jest jego mama, żona ówczesnego dyrektora cegielni)
Foto współczesne z drona - Damian Krzyczman
Foto współczesne - S & B Lesińscy
Źródło: http://www.korwinow.com/.../Pa%C5%82ac-i.../d/33/p/667...