Hotel Polonia, (Częstochowa) (od ok. 1850 do 1862 Hotel Drogi Żelaznej Warszawsko-Wiedeńskiej, 1870–1918 Angielski, 13 X 1915–39 Polonia, 1940–45 Bahnhofshotel, 1945–48 Polonia, 1948–89 Centralny, po 1989 Polonia). Najstarszy częstochowski hotel, zbudowany ok. 1850 przy ul. Kolejowej (później była to ul. Dojazd, od 1919 Piłsudskiego, 1942–45 Bahnhofstrasse, od 1949 Świerczewskiego, od 1990 Piłsudskiego) → w okolicy dworca Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej naprzeciw → ogrodów kolejowych, na miejscu rozebranego → zajazdu → Franciszka Leszczyńskiego istniejącego w 1845–48. Od ok. 1850 był to Hotel Drogi Żelaznej Warszawsko-Wiedeńskiej dzierżawiony od 1 X 1852 przez → Kajetana Karo. Budynek pierwotnie był parterowy. W grudniu 1862 został sprzedany Ignacemu Fuchsowi na publicznej licytacji (w Trybunale Cywilnym w Kaliszu). Służył jako siedziba żandarmerii rosyjskiej, a w czasie powstania 1863–64 sądu wojennego (tu w areszcie przetrzymywano powstańców). Od ok. 1870, po przeniesieniu żandarmerii w inne miejsce, znajdował się tam zajazd, a po dobudowaniu piętra hotel liczący 40 pokojów. W 1882 zainstalowano tam łaźnię parową z 6 wannami. Do 1912 budynek był wielokrotnie odnawiany, przebudowywany, m.in. rozbudowano go od ul. Mikołajewskiej (od 1916 ul. Strażacka, obecnie Katedralna). Od XIX w. w hotelu kwaterowano wojskowych rosyjskich – generałów oraz sztabs-oficerów. Przed 1914 jeden z pokojów był zarezerwowany dla lotnego oddziału rosyjskiej policji – Ochrany. W sierpniu 1914, po zajęciu miasta przez wojska niemieckie, w budynku hotelu znajdowała się siedziba komendantury wojskowej. W latach 20. XX w. zamieszkiwali tam ukraińscy członkowie rządu Semena Petlury. Na podwórzu hotelu od lat 80. XIX w. znajdował się ogród kwiatowy prowadzony początkowo przez → Juliana Fuchsa, później przez zakład ogrodniczy → Stanisława Jastrzębskiego. W 1931–32 budynek został podwyższony o II piętro, nadbudowano też pięterko nad częścią środkową. Przebudowano także parter, gdzie umieszczono sklepy (na parterze od strony ul. Strażackiej znajdował się skład ubrań Zakładów Przemysłowo-Handlowych „Wawel” prowadzony przez → Jerzego Cholewickiego). W hotelu znajdowała się → restauracja „Polonia” kierowana przez Władysława Bulskiego, kawiarnia, sala balowa oraz 67 pokojów (w 1939–70). Odbywały się tu najwytworniejsze bale, maskarady, rauty, jubileusze, dancingi, wieczorki i wesela. Od września do listopada 1939 w części budynku stacjonowało niemieckie komando do zadań specjalnych (Einsatzkommando). W 1949 obiekt został przejęty przez zarząd Hoteli Miejskich (hotelowa restauracja „Polonia” podlegała Częstochowskim Zakładom Gastronomicznym). Od lat 50. mieściła się tu Dyrekcja Hoteli i Biuro Zakwaterowań. Po modernizacji hotel posiadał 139 pokoi. W latach 60. XX w. dwukrotnie zajmował I miejsce w kraju we współzawodnictwie hoteli. W latach 90. XX w. przebudowano część parterową, gdzie umieszczono sklepy (obecnie w przyziemiu znajduje się sieciowy sklep spożywczy i lombard). Kilkakrotnie był gruntownie restaurowany, m.in. w 1909, 1959, 1969 i 1980; powojenne remonty zatarły, szczególnie we wnętrzu, pierwotne cechy architektoniczne. Fasada budynku jest dwudziestoosiowa, kondygnacje wydzielone są gzymsami. Właścicielami hotelu byli: od ok. 1850-53 → Franciszek Leszczyński, od 1853 Joanna Sbarbori i jej syn Józef Sbarbori, od ok. 1862 do 1870 Ignacy Fuchs i jego syn → Julian Fuchs, w 1894–1923 → Ignacy Tomczyk (początkowo z → → Antonim Długoszem), 1924–32 Maria Tomczyk, (z jej ramienia hotelem zarządzał W. Bulski), później Eugenia i → Rajmund Zawadzcy.
