Eksponat tygodnia. . Zbiory Muzeum Regionalnego w Kamienicy Polskiej.
Centryfuga (wirówka, separator) – urządzenie do odwirowania, odseparowania śmietany od mleka, 1 poł. XX w.Kręcenie korbą wprawiało w ruch element zwany „bączkiem”, był on złożony z metalowych talerzyków ułożonych jeden na drugim, każdy z nich posiadał otwór. Wirował wokół własnej osi z bardzo dużą prędkością. Wytwarzała się w ten sposób siła odśrodkowa, która powodowała, że gęstsza i cięższa śmietanka oddzielała się od mleka.
Do momentu wynalezienia wirówki śmietanę oddzielano od mleka posługując się metodami postojowymi. W ludowym mleczarstwie polskim były znane dwa sposoby odtłuszczania mleka. Pierwszy polegał na rozlewaniu schłodzonego surowca do naczyń i pozostawiania go w chłodnym pomieszczeniu do momentu zebrania śmietany z jego powierzchni. W drugim przypadku używano specjalnych odstojników (glinianych lub metalowych), które przy dnie miały zamykany otwór, przez który odcedzano śmietanę od mleka. Dopiero wynalezienie wirówki odtłuszczającej, pozwoliło na rozwój tej gałęzi produkcji.
W 1864 roku Antoni Prandtl, w celu oddzielenia śmietanki od mleka, skonstruował prymitywny przyrząd, składający się z wału obrotowego, do którego przymocowane były prostopadłe ramiona z naczyniami z mlekiem. Narzędzie wprowadzano w ruch obrotowy, a po zatrzymaniu otwierano naczynia z mlekiem i czerpakiem zbierano z powierzchni śmietankę. Aparat ten nie znalazł jednak zastosowania w praktyce. W 1877 roku niemiecki inżynier Wilhelm Lefeldt skonstruował pierwszą udaną, choć jeszcze nie perfekcyjną, wirówkę. Po dokonaniu kilku zmian znalazła ona zastosowanie w praktyce i od czerwca 1878 roku posługiwała się nią mleczarnia w Kilonii. W tym samym czasie nad stworzeniem podobnego urządzenia pracował szwedzki inżynier Karol de Laval, który w 1879 roku zbudował wirówkę pracującą w sposób ciągły i model ten nazwał separatorem. W urządzeniu tym pojemnik do mleka miał kształt bąka, co było przełomowym wydarzeniem w historii mleczarstwa.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz