SZKIC HISTORYCZNY. (Rudnik Mały, Rudnik Wielki).

 SZKIC HISTORYCZNY. (Rudnik Mały, Rudnik Wielki).

SZKIC HISTORYCZNY
W dawnych dokumentach historycznych nie ma rozróżnienia między Rudnikiem Małym a Rudnikiem Wielkim. Wymieniano wieś o nazwie Rudnik. Najstarsza wzmianka o Rudniku pochodzi z końca XIV wieku. Rozróżnienie nazw Rudnik Wielki i Rudnik Mały nastąpiło znacznie później bo dopiero w XV wieku .Na mapie Baronatu Koziegłowskiego z XV wieku, Rudnik Mały i Rudnik Wielki figurują już jako oddzielne miejscowości. Według dokumentów z archiwum Krakowskiej Kapituły Katedralnej podaje się, że w Księstwie Siewierskim, nad Odrzywołem są trzy chałupy kmiece od których pobiera się należny czynsz, a które nazywają Rudnikiem. Te trzy chałupy były z całą pewnością pierwszymi początkami Rudnika Małego ponieważ nazwa „Trzy Chałupy" przetrwała tu aż do czasów współczesnych. Tak nazywano jeszcze w latach przedwojennych część Rudnika Małego, położoną w pobliżu Małego Bagna i Odrzywołów. Ziemie Rudnika Małego i Rudnika Wielkiego do 1443 roku należały do książąt wywodzących się z Piastów Śląskich, którzy w roku 1327 uznali się wasalami korony czeskiej.

W 1443 roku krakowski biskup Zbigniew Oleśnicki kupił ziemie Księstwa Siewierskiego od Wacława, księcia cieszyńskiego, za 6100 grzywien. Od tej pory aż do 1790 roku, ziemie Księstwa Siewierskiego były własnością biskupów krakowskich .Księstwo Siewierskie miało swoje granice, ale należało do Rzeczypospolitej. „Pan Książę, Biskup na Siewierzu" nie płacił danin, ani żadnych podatków, nie składał też hołdów królowi. Wszystkie dochody z całego księstwa płynęły tylko do jego skarbu. Mógł nimi dysponować według swojego uznania. Miał prawo nakładania ceł i podatków. Był głównym sędzią w księstwie. Miał tytuł naczelnika sił zbrojnych Księstwa Siewierskiego i sam w razie potrzeby dowodził wojskiem. Ziemie Rudnika Małego i Wielkiego stanowiły północną granicę Księstwa Siewierskiego, która biegła wzdłuż rzeki Kamieniczki. Jednakże był taki okres czasu w początkach XVIIIw, że obydwie wsie łącznie ze Starczą i Własną należały do Śląskiego Księstwa Opolskiego. Świadczy o tym mapa Księstwa Opolskiego Wielanda-Homanda z 1736 roku, której kserokopię załączam na końcu rozdziału. ówczesne granice księstwa nie były granicami między, państwowymi. Strzeżono jedynie drogi i trakty handlowe, przy których były komory celne. Komora celna była w Koziegłowach a w Rudniku była tak zwana „Przykomórka", przy drodze prowadzącej na Śląsk, obsługiwana przez jednego strażnika konnego z Koziegłów. Według Słownika Geograficznego Królestwa polskiego w Rudniku Małym w 1827 roku było już 31 domów i 189 mieszkańców. Był również folwark i karczma. Dzisiaj trudno jest już ustalić w którym miejscu były one zlokalizowane ponieważ nie pozostało po nich żadnego śladu.
W Rudniku Wielkim był młyn wodny na dopływie Kamieniczki, na tak zwanym „Kozłowym Stawie" czyli na obecnym Kozłowcu, był też folwark, karczma i browar. Dzisiaj nie ma tam już żadnego śladu materialnego, ani pamięciowego po tych obiektach. Rudnik Mały i Rudnik Wielki stanowiły uposażenie Seminarium Duchownego w Krakowie. Wszelkie dochody z tych wsi oddawane były na rzecz tego Seminarium. Według dokumentów z Archiwum Krakowskiej Kapituły Katedralnej wynika, że sołtysem połączonych jeszcze wsi, czyli Rudnika w 1608 roku był Julio Bazancoreni pochodzenia włoskiego. On to 30 sierpnia 1608 roku otrzymał zezwolenie od kardynała Maciejowskiego na osiedlenie 18-tu chłopów nad potokiem Kamieniczka. Celem tej decyzji miało być dalsze zagospodarowanie ziem istniejącego już Rudnika. Nowe zagospodarowanie miało obejmować teren od młyna Odrzywół do miejsca zwanego Kolisko i Trzyanka oraz Denisza aż do Kozłowego stawu. Nazwy tych miejsc za wyjątkiem Odrzywołu są tam już nieznane, ale wydaje się, że dotyczyło to terenu wzdłuż rzeki od obecnego młyna na Własnej do skrzyżowania drogi na Kozłowiec i całego Kozłowca. Byłaby to najmłodsza część zasiedlonego terenu w tym rejonie Założenie tej osady nie udało się z powodu braku kandydatów. Sołtys, Julio Bazancoreni poczynił starania w tym kierunku. Sprowadził nawet kilku kolonistów w tym pdobno swojego rodaka też pochodzenia włoskiego, o nazwisku Bacotta, którego osadził na terenie obecnego Rudnika Małego. Do dzisiaj żyją tam potomkowie tego południowca o spolszczonym już nazwisku Bakota. W 1618 roku biskup Maciejowski ponownie nakazał utworzyć osadę Janowi Deniszowi, synowi Aleksandra, wójta koziegłowskiego, któremu zezwolił osadzić tam 8 kolonistów

Na wytrzebienie lasu pod rolę dał termin 3 lata. Sołtys miał płacić od tej nowej osady 10 florenów czynszu rocznie i pełnić obowiązek służby wojskowej. Zasiedlenie to znowu nie udało się. Wtedy 17-go lutego 1636 roku już nowy biskup J. Zadzik powierzył to zadanie karczmarzowi z Mierzęcic, Stanisławowi Kaweckiemu. W 1642 roku teren ten był już zasiedlony. Na Sejmie Czteroletnim nazywanym „Wielkim", w 1790 roku Księstwo Siewierskie wcielono do Rzeczypospolitej i to był właściwie koniec Księstwa Siewierskiego, jako samodzielnej polityczno gospodarczej jednostki. W czasie zaborów, w latach F795-1914 ziemie Rudnika Małego znajdowały się kolejno, pod zaborem pruskim następnie w Księstwie Warszawskim, a po Kongresie Wiedeńskim od 1815 roku pod zaborem rosyjskim. Wtedy granica zachodnia z Prusami przebiegała jak za Księstwa Siewierskiego ze Śląskiem. W okresie międzywojennym Rudnik Mały należał do województwa kieleckiego, a w czasie okupacji niemieckiej od 1939 do 1945 roku, był przyłączony do, Trzeciej Rzeszy i należał do powiatu zawierciańskiego. Ostatnim sołtysem Rudnika Małego w czasie zaboru rosyjskiego był Piotr Góral. Pierwszym sołtysem po uzyskaniu przez Polskę niepodległości był Jan Śmietana, a ostatnim sołtysem okresu międzywojennego i w czasie okupacji niemieckiej był Jan Hochman. Takie były dzieje Rudnika Małego na przestrzeni dawnych lat, opisane przeze mnie bardzo skrótowo na podstawie dostępnej mi literatury. Są jedynie przypomnieniem faktów i zdarzeń, jakie miały miejsce na tym terenie. Źródło: ,, Rany i Blizny Małej Ojczyzny” , aut: Józef Bakota, Warszawa 2000r, str. 19-21