Enklawa Jasna Góra (Cesarsko-Królewska Komendantura Enklawy Jasna Góra)

 Enklawa Jasna Góra (Cesarsko-Królewska Komendantura Enklawy Jasna Góra), okupacyjna wojskowa placówka austro-węgierska w klasztorze jasnogórskim w Częstochowie, na obszarze okupacji niemieckiej w czasie I wojny światowej. Została utworzona 26 IV 1915 po przyjęciu przez cesarza Niemiec Wilhelma II propozycji ze strony cesarza Austro-Węgier Franciszka Józefa, by wojsko jego katolickiej monarchii roztoczyło opiekę nad sanktuarium jasnogórskim. Enklawa obejmowała zabudowania klasztorne, ogrody, przyklasztorne grunta będące własnością oo. paulinów i kilka pobliskich domów mieszkalnych; weszła w skład austriackiego Generał-Gubernatorstwa wojskowego w Lublinie.

Komendantem placówki został kapitan Józef Kletlinger, później w stopniu majora. Obok niego przez kilka pierwszych miesięcy istnienia Enklawy władzę na jej terenie sprawował urzędnik cywilny narodowości polskiej Pełczyński. Wojskowa załoga Enklawy składała się z dziewięciu żołnierzy – Austriaków i Czechów; łącznie zamieszkiwało ją ok. 150 osób narodowości polskiej, w tym 20 zakonników i braci zakonnych. W klasztorze założona została austro-węgierska placówka pocztowa. Zarówno dowódca Enklawy, jak i jej obca załoga zachowywali się poprawnie względem oo. paulinów. Wobec rozpadu monarchii austro-węgierskiej, 4 XI 1918 z rozkazu gen. Tadeusza Jordana Rozwadowskiego oddział żołnierzy 22 pułku piechoty pod dowództwem podporucznika Artura Wiśniewskiego opanował bez walki i incydentów teren Enklawy. Usunięto obce napisy i emblematy państwowe Austro-Węgier. Podporucznik A. Wiśniewski był przez kilka dni polskim wojskowym komendantem Jasnej Góry.

Jerzy Błażej Mazik, O częstochowskich pocztach lat minionych opowieści, Częstochowa 2013, s. 153, 154, 155; – Jan Pietrzykowski, Jasna Góra w okresie dwóch wojen światowych, Warszawa 1987, s. 43, 44, 45, 46, 77, 78; – Jan Związek, Kościół częstochowski w pierwszych latach niepodległej Polski, „Ziemia Częstochowska” 1999, t. XXVI, s. 43; – „Gazeta Częstochowska” (magazyn historyczny „Nad Wartą”) 2017, nr 3, s. I.

Autor: Paweł Michalski Źródło: https://encyklopedia.czestochowa.pl/hasla/enklawa-jasna-gora-cesarsko-krolewska-komendantura-enklawy-jasna-gora