Wizyty królów Polski na Jasnej Górze

 Wizyty królów Polski na Jasnej Górze, początek kultu ikony jasnogórskiej zbiegł się w czasie z koronowaniem na króla Polski Władysława Jagiełły (1386), założyciela dynastii jagiellońskiej. Władysław Jagiełło pięciokrotnie gościł w Częstochowie, obdarzył klasztor przywilejami, odnowił na własny koszt obraz jasnogórski (po napadzie w 1430), zamówił u paulinów wieczystą mszę za rodzinę królewską oraz wszystkich zmarłych władców Polski. W ten sposób zapoczątkowana została rola Jasnej Góry jako sanktuarium dynastycznego, a przybycie króla do kaplicy cudownego obrazu miało uświęcić cały okres jego panowania. Śladami ojca poszedł Kazimierz Jagiellończyk, który odwiedził Jasną Górę dwukrotnie (1448, 1472).

Wielokrotnie gościł na Jasnej Górze Zygmunt I Stary (1498, 1502, 1503, 1505, 1506), za czasów tego króla narodził się zwyczaj składania przed obrazem trofeów wojennych – król złożył zdobyte w zwycięskiej bitwie pod Orszą chorągwie moskiewskie; podarował ponadto klasztorowi relikwiarz, monstrancję i berło z kryształu górskiego. Trzykrotnie gościł na Jasnej Gorze arcykatolicki król Zygmunt II Waza (1591, 1616, 1626), w 1626 przybył wraz z żoną i dziećmi, wpisał się do księgi pamiątkowej Bractwa Aniołów Stróżów (osobiście uzyskał zgodę papieża Urbana VIII na jego utworzenie). Syn Zygmunta III, Władysław IV, przyjechał do Częstochowy jeszcze jako następca tronu, by prosić o pomyślność wyprawy wojennej pod Chocim, w 1625 przybył z pielgrzymką, ofiarowując jako wotum mitrę książęcą, jako król odbył pielgrzymkę pokoronacyjną (w 1633), w 1638 był na Jasnej Górze z okazji ślubu z Cecylią Renatą Habsburżanką, w 1644 podczas przewożenia zwłok Cecylii Renaty do Krakowa, w 1646 w związku z podróżą na koronację drugiej żony Ludwiki Marii z Gonzagów. Kolejna wizyta miała miejsce w 1648. Brat Władysława IV, Jan Kazimierz, w 1649 dwukrotnie odwiedził Jasną Górę (druga wizyta była dziękczynieniem za zdobycie Zbaraża), kolejne pobyty miały miejsce w 1657, 1658 (dziękczynienie za wypędzeniu z kraju Szwedów), 1661, 1665 i 1668. Śluby lwowskie Jana Kazimierza i Stanów Rzeczypospolitej (w 1656), upamiętnione w Potopie Henryka Sienkiewicza oraz na obrazie Jana Matejki (z 1893), ugruntowały w świadomości Polaków przekaz o zawierzeniu Rzeczypospolitej Obojga Narodów Matce Boskiej. Tablica z tekstem ślubów (ułożonym przez św. Andrzeja Bobolę) znajduje się w Sali Rycerskiej na Jasnej Górze; popularne wizerunki → Matki Boskiej Częstochowskiej podpisywano (zgodnie z formułą ślubów Jana Kazimierza): Królowa Korony Polskiej. Pod obrazem w kaplicy Matki Boskiej w 1670 brał ślub z Eleonorą Habsburżanką Michał Korybut Wiśniowiecki. Trzykrotnie przebywał na Jasnej Górze Jan III Sobieski – „obrońca chrześcijaństwa”; w 1669 jeszcze jako hetman wielki koronny, a jako król w 1676 (wraz królową Marią Kazimierą La Grange d’Arquien) i 1683. Podczas dwudniowego pobytu w lipcu 1683 król starał się zapewnić sobie pomyślność w starciu z wojskami Turków osmańskich oblegających Wiedeń. Syn króla Jana III Sobieskiego, królewicz Jakub, przebywał w 1697 na Jasnej Górze kilka tygodni w oczekiwaniu na wynik elekcji, wyjechał, gdy jego kandydatura nie została przyjęta, zostawiając bogate dary, m.in. ornaty, płaszcz książęcy, klejnoty. W Sali Rycerskiej znajduje się obraz króla Jana III z synami (Jakubem, Aleksandrem i Konstantym). Na Jasnej Górze gościli także przedstawiciele saskiej dynastii Wettynów: August II Mocny (w 1700 i 1704) oraz August III. August III przebywał w Częstochowie w 1734, tuż po koronacji (w towarzystwie biskupa krakowskiego Jana Aleksandra Lipskiego) oraz w 1747, wraz z małżonką Marią Józefą z dynastii Habsburgów. Małżonkowie złożyli, jako wota, ślubne pierścienie z diamentami; byli hojnymi darczyńcami klasztoru, przekazując przez delegowane osoby krucyfiksy, lichtarze, figury świętych, lustra oraz bogatą kolekcję saskiej porcelany. Kontrkandydat Augusta III do tronu, Stanisław Leszczyński był na Jasnej Górze w czasie pogrzebu rodziców, podczas pobytu w Częstochowie 1709 (w asyście wojsk szwedzkich) nie otrzymał od prowincjała zgody na wizytę w klasztorze. Ostatni król na tronie Rzeczypospolitej, Stanisław August Poniatowski, nie przybył nigdy na Jasną Górę.

Andrzej Datko, Królowie na Jasnej Górze, wersja elektroniczna (Jasna Góra. Biuro Prasowe)

http://www.jasnagora.com/ms1b.php?ID=12 (data dostępu 4.08.2020); Bogdan Snoch, Mała Encyklopedia Częstochowy, Częstochowa 2002, s. 187; Roman Winiarek, Przebywali w Częstochowie [cykl artykułów] „Gazeta Częstochowska” 1999, nr 10, s. 4, nr 11, s. 4, nr 15, s. 4, nr 16, s. 4, nr 21, s. 4, nr 24, s. 4 nr 29, s. 4, nr 45, s. 4 nr 46, s. 4.

Autor: Andrzej Kuśnierczyk

Źródło: https://encyklopedia.czestochowa.pl/hasla/wizyty-krolow-polski-na-jasnej-gorze