Eksponat tygodnia. Szatkownica . Zbiory Muzeum Regionalnego w Kamienicy Polskiej.
Kapusta uprawiana jest na obszarze Polski od wczesnego średniowiecza. Wtedy spożywano ją w niedużych ilościach. Później jej rola w wiejskim jadłospisie zaczęła rosnąć. Jeszcze do niedawna kapusta była jednym z najważniejszych składników w diecie mieszkańców wsi. Nie dało się jej przechowywać tak długo jak wielu innych warzyw, gdyż łatwo się psuła. Dlatego chcąc przedłużyć jej przydatność do celów spożywczych poddawano ją procesowi kiszenia. Zapas kiszonej kapusty był przygotowywany późną jesienią po zakończeniu zbiorów.
Szatkowanie i kiszenie kapusty, zwłaszcza przed upowszechnieniem się szatkownic, było dla chłopów ważnym wydarzeniem o charakterze rodzinnym i towarzyskim, ponieważ główki kapusty były krojone ręcznie za pomocą noży, co wymagało zbiorowego wysiłku. Szatkowaniem zajmowały się wszystkie wiejskie kobiety, które kolejno przenosiły się z jednej chałupy do drugiej. W każdej z zagród pozostawały do momentu zakończenia prac związanych z kiszeniem. W całym wydarzeniu uczestniczyli też mężczyźni, którzy dotrzymywali kobietom towarzystwa i pomagali w wykonywaniu niektórych czynności. Do typowo męskich zajęć należało udeptywanie rozdrobnionej kapusty po przesypaniu jej do beczek. Ludzie biorący udział w szatkowaniu zabierali ze sobą alkohol, a gospodyni goszcząca u siebie grono pomocników częstowała ich posiłkiem. Wspólną pracę urozmaicały zabawy oraz śpiewanie pieśni i przyśpiewek. Szatkowanie było też okazją do wzajemnego opowiadania sobie różnych historii. Wraz z pojawieniem się szatkownic rozdrabnianie kapusty stało się o wiele prostsze i nie wymagało zaangażowania tak wielu osób. Doszło więc do osłabienia towarzyskiego charakteru prac związanych z kiszeniem. Szatkownice pojawiły się na wsi na przełomie XIX i XX wieku. Zakup tego narzędzia wiązał się z wysokim wydatkiem, dlatego posiadali je tylko nieliczni gospodarze. Jeśli biedniejsi mieszkańcy wsi chcieli skorzystać z szatkownicy, mogli wypożyczyć ją od bogatszych po uiszczeniu odpowiedniej opłaty. Szatkownica zbudowana jest z podłużnej, wykonanej z drewna podstawy, w której zamontowano trzy skośnie osadzone noże. Wzdłuż dłuższych krawędzi podstawy zamontowane są dwie listwy pełniące rolę prowadnic. Pomiędzy nimi w czasie szatkowania poruszało się czworoboczne korytko bez dna, w którym umieszczano pokrojone na części głowy kapusty. Osoba używająca szatkownicy dociskała ręką kapustę do noży i jednocześnie rytmicznie poruszała korytko w przód i w tył. Szatkownicę najczęściej układano na krawędziach beczki bądź innego naczynia, do którego wpadała rozdrobniona kapusta. Opracował Przemysław Przybysz
Źródło: https://etnomuzeum.eu/zbiory/szatkownica
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz