Uschyłku XVIII wieku to niewielkie miasteczko, dotąd pod zwierzchnictwem biskupów krakowskich, przechodzi na skarb koronny i oficjalnie przyłączone zostaje do Rzeczpospolitej. Stanisław August 27 kwietnia 1792 r. potwierdza przywileje miasta.
W dokumencie mówi się także o herbie przedstawiającym trzy kozie głowy: dwie niżej, trzecia wyżej umieszczona.' W Koziegłowach odbywa się rocznie 12 jarmarków. Istnieją cechy i bractwa. Mieszczanie koziegłowscy dzielili się na rolników, rzemieślników i komorników (lokatorów) najmujących się do prac i służby. Stosunkowo najwięcej było sukienników; w 1788 r. m.in. Jakub Adamiec, Kacper Binkowski, Mateusz Dawiec, Stanisław Grudziński, Jacenty Kulawiński, Sebastian Kasperkiewicz, Marcin Pętak, Maciej Rutkiewicz, Jan, Walenty, Wojciech i Tadeusz Stodułkiewiczowie.1 Po drugim rozbiorze miasto dostaje się, tak, jak i Kamienica, pod panowanie Prus, potem wchodzi w skład Księstwa Warszawskiego, wreszcie w 1815 r. Królestwa Polskiego. Należy do powiatu olkuskiego (natomiast Kamienica Polska do pow. wieluńskiego). Na pieczęci miejskiej pojawia się dwugłowy carski orzeł. . W 1818 roku w należącej do koziegłowskiej parafii Kamienicy zjawiają się koloniści z Czech. W Koziegłowach zawierają śluby i chrzczą dzieci. Zmarłych grzebią na cmentarzu koło kościółka św. Barbary. (Od połowy 1826 roku kamieniczan spotykamy już w księgach parafii Poczesna.) Przemiany związane z uruchomieniem linii kolejowej warszawsko - wiedeńskiej w latach 1845-1848 wprowadziły istotne zmiany w stosunkach gospodarczych rejonu Koziegłów. Ciosem największym było jednak odebranie Koziegłowom praw miejskich po upadku powstania styczniowego. Podobnie jak Siewierz, Mstów czy Mrzygłód spadają do roli mało liczących się osad. Najbardziej zyskała w tym czasie Częstochowa. Jak istotnym ośrodkiem wymiany handlowej w drugiej połowie XVIII w. były Koziegłowy ukazuje szkic Lecha Stępkowskiego' w książce „Siewierz, Czeladź, Koziegłowy" (Katowice 1994), wielokrotnie wspominanej w „Korzeniach". Komora celna w Koziegłowach obsługiwała 4 trakty i miała strażników konnych w rejonie Gniazdowa, Rudnika Małego, Lgoty i Mijaczowa. Rejestry komory z 1765 r. przebadane przez Stępkowskiego mówią o 231 transportach przechodzących przez miasto. W Koziegłowach handlem zajmowało się - jak wynika to z rejestru z 1765 r. - 14 kupców. Skórami handlowali: Wojciech Cebulski, Andrzej Grudziński, Franciszek Rutkiewicz, żelazem: Filip Adamiec, Kasper Bieńkowicz, Wojciech Elgotowicz, Kazimierz Bieńkowski, Andrzej Grudziński (tożsamy z wcześniej wymienionym?), Sebastian Mroczkowski, Józef Pawłowski, Walenty Szymański, Maciej Zgniełkiewicz, Paweł Zygmuntowicz. Paweł Grudziński wraz z kupcami z Siewierza przywiózł - odnotowała to komora celna w Nieszawie - beczki śledzi, sztokfisz (dorsze) jesiotry, minogi, wino francuskie, imbir, i oliwę hiszpańską. Towary kolonialne sprowadzano jednak głownie ze Śląska: pieprz, rodzynki, ryż, szafran, cynamon, kawę, kwiat muszkatowy, migdały. Przez Koziegłowy przejeżdżało najwięcej kupców z Żarek, Szczekocin, Pińczowa, Działoszyc i Dąbrowy Tarnowskiej. Zanotowano np. przewóz ksiąg żydowskich do Żarek, Satanowa i Dąbrowy Tamowskiej.
Co eksportowano za granicę? Głównie produkty roślinne: anyż, krupy tatarczane, orzechy laskowe, tytoń, śliwy suszone, kminek. Przepędzano owce, wieprze i woły, wysyłano za granicę wszelkie rodzaje skór (baranich, cielęcych, bydlęcych, ko-złowych). Wełna i wyroby tekstylne przeznaczone były głównie na potrzeby rynku krajowego. Z Żarek eksportowano gorzałkę, miód pitny. Ze Sławkowa odnotowano transport ołowiu: kupcy z Siewierza przewieźli 55 transportów że-laza (o ciężarze 536 cemarów)4 Kupiec z Pilicy przewoził z zagranicy papier wrocławski a kupiec z Jędrzejowa szkło cuskie.5 Po uruchomieniu linii kolejowej w latach 40. XIX wieku Koziegłowy tracą całkowicie rangę ośrodka wymiany handlowej, pozostając zupełnie na uboczu przekształceń gospodarczych. Nie sposób napisać historii Kamienicy bez próby zrekonstruowania wszelkich więzi, jakie łączyły zagubioną w lasach osadę znaną z produkcji żelaza (a może także z rybołówstwa) z najbliższym ośrodkiem miejskim. Koziegłowy były ważnym ośrodkiem młynarskim; w mieście i jego najbliższym sąsiedztwie funkcjonowało w XVII w. dziesięć młynów: Burkot (Burkacz), Biskup, Flak, Koral, Oczko, Pasieka, Pomykacz, Słodowy, Smardów (Smardzów), Świnica (Swidnica).6 W połowie XVII w. parafia koziegłowska liczyła niewiele ponad 2000 wiernych. W samym mieście stało około 200 domów. Według spisu diecezjalnego w r. 1787 miasto miało 1060 mieszkańców. W 1784 r. odbyło się 29 ślubów, ochrzczono 140 dzieci. W 1789 r. w dużym drewnianym ra-tuszu koziegłowskim znajdowały się mieszkania landwójta Wojciecha Cybylskiego, rzeźbiarza Józefa Salamońskiego, pochodzącego z Niemiec lekarza Józefa Hoffmana, kurdybanika (wyrabiał skóry na wyroby luksusowe) Łukasza Bugajskiego. Miasto miało 14 szewców, 11 kowali, 12 rzeźników, 12 krawców i 13 piekarzy. Jan Chachuła był z zawodu drukarzem.7 Bardziej szczegółowych informacji o koziegłowskich mieszczanach (np. inwentarzy i testamentów) sprzed XIX w. nie znamy, księgi miejskie nie dochowały się (strawił je ogień w 1944 r. w Warszawie w czasie powstania).
W Koziegłowach znajdował się kościół Bożego Ciała i dwie kaplice: św. Krzyża ufundowana przez Krystyna Koziegłowskiego (nie istnieje) i św. Barbary. Przy dwóch ostatnich znajdowały się szpitale dla ubogich. Wielu koziegłowian studiowało w Akademii Krakowskiej. To zasługa istniejącej tu szkoły parafialnej, Nauczy-cielami byli w niej franciszkanie. W XVII-wiecznych Koziegłowach istniało bractwo literatów grupujące ludzi potrafiących czytać. Tuż za miastem znajdowały się ruiny koziegłowskiego zamczyska (rozebranego ostatecznie w połowie XIX w.). Pola uprawne koziegłowskich mieszczan nosiły nazwy często o bardzo starym rodowodzie, np. Dobrynia pod Gęzynem, Łazy pod Siedlcem, Świnica pod Rzeniszowem, Podbucze pod Koziegłówkami, Grochowiczyska pod Rosochaczem, Zamczysko, Pod Kopcem, Przymiarek, Kwaterka - w kierunku Gniazdowa, za dawnym zamkiem oraz na miejscu wykarczowanego za zamkiem lasu. W 1835 roku władze rosyjskie tworzą na terenach dawnego baronatu koziegłowskiego majorat (podarowany za zasługi generałowi Nikicie Pankratiewowi) oraz ekonomię z wsiami: Siedlec, Cynków, Gniazdów, Kuźnica Stara, Gęzyn, Winowno, Wojsławice, Jastrzębie. Zarządzał nią Jerzy Milutin. Ciekawostkę stanowi fakt, iż spadkobiercy Pankratiewa formalnie zachowali majątek do 1994 roku! Pisze o tym w monografii Koziegłów Józefa Wiśniewska.8 Z Koziegłów pochodziła nauczycielka i pisarka Maria Klimas - Błahutowa (1909-1994). Jest autorką książki „Drzewo życia", w której wraca wspomnieniami do rodzinnych stron. Z Koziegłów pochodzili (mieszkali potem w Kamienicy) m.in.: Bieleccy, Rudzińscy, Rybakowie.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz