O początkach wsi Aleksandria w Gminie Konopiska.

 O początkach wsi Aleksandria w Gminie Konopiska.

W czasie rozbiorów tereny Aleksandrii wchodziły w skład Dóbr Rządowych Krzepice. Były to dobra, które stanowiły wcześniej ziemię dawnych królewszczyzn należących do starostwa krzepickiego w okresie Rzeczpospolitej. Najwyższym Ukazem z dnia 31 marca 1878 r. wydanym Senatowi Rządzącemu przez Aleksandra II obszar ten otrzymał na własność generał adiutant Samuił Grejg. Były to głownie lasy. W skład nadania wchodziły: 1. okręg zwany „Cztery Kopce" o powierzchni 2253 mórg i 124 prętów; 2. czwarty podokręg z okręgu Stawki zwany „Pod Pańską Niwą" o powierzchni 474 mórg i 208 prętów; 3. część podokręgu drugiego z okręgu Stawki zwany „Lipiczne Mostki" o po-wierzchni 424 mórg i 22 prętów; 4. pięć leśnych, służebnych osad: dwie osady strzelców w okręgu „Cztery Kopce" o powierzchni 31 mórg 240 prętów, jedna osada strzelca w okręgu „Lipiczne Mostki" i dwie osady w tym jedna podległega przy okręgu ,,Pod Pańską Niwą"o licznej powierzchni 55 mórg i 161 prętów. Razem nadanie liczyło 3239 mórg i 155 prętów i przynosiło roczny dochód w wysokości 4500 rubli na dworze cesarskim.

W 1845 r. ukończył Korpus Paziów w stopniu korneta i wstąpił do konnego pułku lejbgwardii. Brał udział w wyprawie na Węgry w 1849 r. w celu stłumienia Wiosny Ludów, ale w walkach udziału nie brał. W 1851 r. został osobistym adiutantem księcia Aleksandra Mienszykowa dowodzącego wojskami w Finlandii. Uczestniczył w wojnie krymskiej (1853 — 1856), w trakcie której został ranny w głowę. W 1856 r. został adiutantem wielkiego księcia Konstantego Nikołajewicza. Od 1856 r. był związany z państwowymi instytucjami Morskimi. W tym samym roku awansował na stopień pułkownika, a w 1860 r, generała majora; w 1862 r. został włączony do świty Jego Cesarskiej Wysokości, w 1866 r. awansował na generała lejtnanta i wstąpił do Ministerstwa Finansów. W 1874 r. został członkiem Rady Państwa i awansował na generała „pełnego". 7 lipca 1878 r. mianowano go ministrem finansów, którym był do 27 października 1880 r. Zmarł 9 marca 1887 r. w Berlinie. Pochowany został w Sankt Petersburgu na Smoleńskim cmentarzu ewangelickim. Z małżeństwa z tancerką Aleksandrą Makarową (14.03.1828 — 25.09.1898) posiadał dwie córki: Julię (18.02.1856 — po 1909 r.), żonę Georgija hr. Kankryna (1851 — 1897), a następnie Stanisława Ruszkowskiego oraz Aleksandrę (20.03.1858 — 26.01.1915), żonę Hermana Stenboka (1847 — 1904). Po śmierci Samuda Grejga, na mocy protokołu regulacji spadku z dnia 27 marca/8 kwietnia 1895 r. Aleksandrię w równych częściach odziedziczyły jego dwie córki: Aleksandra Stenbok i Julia 1 voto hr. Kankryn, 2 voto Ruszkowska. Aktem z 12/24 maja 1899 r. Julia Ruszkowska przekazała połowę należącej do siebie części swym dzieciom: Aleksandrowi i Georgijowi Kankrynom. Po śmierci Georgija hr. Kankryna na mocy protokołu regulacji spadku z 29 kwietnia/12 maja 1903 r. z należącej do niego części jedną czwartą odziedziczyła jego matka Julia Ruszkowska, a trzy czwarte jego brat — Aleksander. Dnia 20 czerwca /3 lipca 1903 r. nastąpił podział liczących 1716.70 dziesięcin dóbr Aleksandria. Aleksandra Stenbok przejęła 959.48 dziesięcin, Julia Ruszkowska 439.32 dziesięcin, Aleksander hr. Kankryn 317.90 dziesięcin. Aleksandra Stenbok 7 / 20 lipca 1908 r. sprzedała Alterowi Kindowi synowi Aarona 39.2347 dziesięcin za 4116.32 rubli. Aleksander hr. Kankryn należącą do siebie część Aleksandrii sprzedał 10/23 czerwca 1909 r. Stanisławowi Ruszkowskiemu za 46 000 rubli. Następnie Julia Ruszkowska wraz z mężem Stanisławem aktem z dnia 18 czerwca/l lipca 1909 r. sprzedali należące do siebie części Aleksandrii o powierzchni 757.22 dziesięcin Bankowi Włościańskiemu za 82000 rubli. Bank Włościański powstał w Cesarstwie Rosyjskim w 1882 r., a w 1888 r. rozciągnął działalność na tereny Królestwa Polskiego. Od roku 1895 Bank uzyskał prawo nabywania gruntów w celu ich parcelacji - udzielał chłopom długoterminowych kredytów na zakup ziemi do 90 % jej wartości na okres do 34,5 roku. Bank rozpoczął stopniową parcelację ziemi nabytej od Stanisława i Julii Ruszkowskich. Największa sprzedaż w ilości 93 działek miała miejsce 15 / 28 kwietnia 1914 r. Natomiast Aleksandra Stenbok 1 / 14 lipca 1909 r. sprzedała należącą do siebie część Aleksandrii o powierzchni 919.29 dziesięcin Bankowi Włościańskiemu za 85 050 rubli. Bank przed wybuchem I wojny światowej zdołał z tego sprzedać 64.1689 dziesięciny. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości aktywa i nieruchomości Banku Włościańskiego stały się własnością Skarbu Państwa. Z powstałej części nabytej od Aleksandry Stenbok 179.6971 ha przeznaczono na nadania górnicze dla wydobywania rudy żelaznej, a 928.2098 ha rozparcelowano. W okresie międzywojennym istniał majątek Aleksandria L Jego właścicielką była Wanda z Sleicherów Kreczmer, zmarła 27 października 1926 r. w wieku 67 lat. Ostatnim właścicielem majątku był Paweł Majer. W dniu 11 marca 1945 r. majątek został przejęty przez Skarb Państwa z mocy dekretu PKWN z 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej. Jego powierzchnia w chwili konfiskaty wynosiła 101.20 ha. Z dawnych dóbr Aleksandria pozostało niewiele. Do ewidencji zabytków wpisano drewnianą rządcówkę z XIX i XX wieku w przysiółku Żabie oraz pozostałości założenia folwarcznego (park, aleja śródpolna) w przysiółku Ignaców. Pozostaje nierozstrzygnięte pytanie, kogo miał na myśli Samuił Grejg nadając miano Aleksandria swoim dobrom? Czy chciał uczcić żonę, córkę, lub obie bliskie mu kobiety? A może do cara Aleksandra II, któremu zawdzięczał dar? Nie ma też jakichkolwiek dowodów na to, aby Samuił Grejg, bądź członkowie jego rodziny kiedykolwiek byli w podarowanych sobie dobrach. Z pewnością na miejscu pozostawali tylko administratorzy, którzy przesyłali generałowi raporty oraz uzyskane pieniądze. Po jego śmierci córki sprzedały majątek, co było korzystnym rozwiązaniem, bowiem państwo polskie w 1919 r. skonfiskowało wszystkie majątki nadane przez carów. Gdyby więc nie dokonały sprzedaży Aleksandrii, to w 1919 r. straciłyby ją bez jakiejkolwiek rekompensaty.
W 1845 r. ukończył Korpus Paziów w stopniu korneta i wstąpił do konnego pułku lejbgwardii. Brał udział w wyprawie na Węgry w 1849 r. w celu stłumienia Wiosny Ludów, ale w walkach udziału nie brał. W 1851 r. został osobistym adiutantem księcia Aleksandra Mienszykowa dowodzącego wojskami w Finlandii. Uczestniczył w wojnie krymskiej (1853 — 1856), w trakcie której został ranny w głowę. W 1856 r. został adiutantem wielkiego księcia Konstantego Nikołajewicza. Od 1856 r. był związany z państwowymi instytucjami Morskimi. W tym samym roku awansował na stopień pułkownika, a w 1860 r, generała majora; w 1862 r. został włączony do świty Jego Cesarskiej Wysokości, w 1866 r. awansował na generała lejtnanta i wstąpił do Ministerstwa Finansów. W 1874 r. został członkiem Rady Państwa i awansował na generała „pełnego". 7 lipca 1878 r. mianowano go ministrem finansów, którym był do 27 października 1880 r. Zmarł 9 marca 1887 r. w Berlinie. Pochowany został w Sankt Petersburgu na Smoleńskim cmentarzu ewangelickim. Z małżeństwa z tancerką Aleksandrą Makarową (14.03.1828 — 25.09.1898) posiadał dwie córki: Julię (18.02.1856 — po 1909 r.), żonę Georgija hr. Kankryna (1851 — 1897), a następnie Stanisława Ruszkowskiego oraz Aleksandrę (20.03.1858 — 26.01.1915), żonę Hermana Stenboka (1847 — 1904). Po śmierci Samuda Grejga, na mocy protokołu regulacji spadku z dnia 27 marca/8 kwietnia 1895 r. Aleksandrię w równych częściach odziedziczyły jego dwie córki: Aleksandra Stenbok i Julia 1 voto hr. Kankryn, 2 voto Ruszkowska. Aktem z 12/24 maja 1899 r. Julia Ruszkowska przekazała połowę należącej do siebie części swym dzieciom: Aleksandrowi i Georgijowi Kankrynom. Po śmierci Georgija hr. Kankryna na mocy protokołu regulacji spadku z 29 kwietnia/12 maja 1903 r. z należącej do niego części jedną czwartą odziedziczyła jego matka Julia Ruszkowska, a trzy czwarte jego brat — Aleksander. Dnia 20 czerwca /3 lipca 1903 r. nastąpił podział liczących 1716.70 dziesięcin dóbr Aleksandria. Aleksandra Stenbok przejęła 959.48 dziesięcin, Julia Ruszkowska 439.32 dziesięcin, Aleksander hr. Kankryn 317.90 dziesięcin. Aleksandra Stenbok 7 / 20 lipca 1908 r. sprzedała Alterowi Kindowi synowi Aarona 39.2347 dziesięcin za 4116.32 rubli. Aleksander hr. Kankryn należącą do siebie część Aleksandrii sprzedał 10/23 czerwca 1909 r. Stanisławowi Ruszkowskiemu za 46 000 rubli. Następnie Julia Ruszkowska wraz z mężem Stanisławem aktem z dnia 18 czerwca/l lipca 1909 r. sprzedali należące do siebie części Aleksandrii o powierzchni 757.22 dziesięcin Bankowi Włościańskiemu za 82000 rubli. Bank Włościański powstał w Cesarstwie Rosyjskim w 1882 r., a w 1888 r. rozciągnął działalność na tereny Królestwa Polskiego. Od roku 1895 Bank uzyskał prawo nabywania gruntów w celu ich parcelacji - udzielał chłopom długoterminowych kredytów na zakup ziemi do 90 % jej wartości na okres do 34,5 roku. Bank rozpoczął stopniową parcelację ziemi nabytej od Stanisława i Julii Ruszkowskich. Największa sprzedaż w ilości 93 działek miała miejsce 15 / 28 kwietnia 1914 r. Natomiast Aleksandra Stenbok 1 / 14 lipca 1909 r. sprzedała należącą do siebie część Aleksandrii o powierzchni 919.29 dziesięcin Bankowi Włościańskiemu za 85 050 rubli. Bank przed wybuchem I wojny światowej zdołał z tego sprzedać 64.1689 dziesięciny. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości aktywa i nieruchomości Banku Włościańskiego stały się własnością Skarbu Państwa. Z powstałej części nabytej od Aleksandry Stenbok 179.6971 ha przeznaczono na nadania górnicze dla wydobywania rudy żelaznej, a 928.2098 ha rozparcelowano. W okresie międzywojennym istniał majątek Aleksandria L Jego właścicielką była Wanda z Sleicherów Kreczmer, zmarła 27 października 1926 r. w wieku 67 lat. Ostatnim właścicielem majątku był Paweł Majer. W dniu 11 marca 1945 r. majątek został przejęty przez Skarb Państwa z mocy dekretu PKWN z 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej. Jego powierzchnia w chwili konfiskaty wynosiła 101.20 ha. Z dawnych dóbr Aleksandria pozostało niewiele. Do ewidencji zabytków wpisano drewnianą rządcówkę z XIX i XX wieku w przysiółku Żabie oraz pozostałości założenia folwarcznego (park, aleja śródpolna) w przysiółku Ignaców. Pozostaje nierozstrzygnięte pytanie, kogo miał na myśli Samuił Grejg nadając miano Aleksandria swoim dobrom? Czy chciał uczcić żonę, córkę, lub obie bliskie mu kobiety? A może do cara Aleksandra II, któremu zawdzięczał dar? Nie ma też jakichkolwiek dowodów na to, aby Samuił Grejg, bądź członkowie jego rodziny kiedykolwiek byli w podarowanych sobie dobrach. Z pewnością na miejscu pozostawali tylko administratorzy, którzy przesyłali generałowi raporty oraz uzyskane pieniądze. Po jego śmierci córki sprzedały majątek, co było korzystnym rozwiązaniem, bowiem państwo polskie w 1919 r. skonfiskowało wszystkie majątki nadane przez carów. Gdyby więc nie dokonały sprzedaży Aleksandrii, to w 1919 r. straciłyby ją bez jakiejkolwiek rekompensaty.
Źródła: Sąd Rejonowy w Częstochowie, Wydział Ksiąg Wieczystych: Księga Hipoteczna dóbr Aleksandria; Ewa Chudzik, Aleksandria. Historia i współczesność, Stowarzyszenie Miłośników Gminy Konopiska 2015; Archiwum Akt Nowych, Ministerstwo Rolnictwa i Reform Rolnych w Warszawie 1945 —1951, sygn. 2081 https://ru.wikipedia.org: (Grejg, Samuił Aleksiejewicz)
Autor: Krzysztof Łągiewka (Częstochowa) .
Źródło: Kwartalnik ,,Korzenie” nr92 , R XXV , 1/2015r