1826 - pierwsze zdarzenia w aktach metrykalnych Poczesny. Autor: Piotr Gerasch
W 2012 r. w jubileuszowym 80 numerze Korzeni Andrzej Kuśnierczyk opublikował popełniony przeze mnie szkic, zatytułowany "Z ksiąg parafii poczeszyńskiej - 1826". Dzisiaj, w kontekście publikacji treści dokumentu o zmianie granic parafialnych, chciałbym przypomnieć ten tekst (po małych modyfikacjach).
Rok 1826 był pierwszym, w którym na kartach ksiąg parafialnych w Pocześnie odnotowano zdarzenia z kolonii tkackich – Huty Starej A oraz Kamienicy Polskiej. W księdze urodzeń pod numerem 75 odnajdujemy pierwszy zapis dotyczący Kamieniczan. I tak, w dniu 23 września zostaje ochrzczony Antoni, syn Antoniego Herziga płóciennika lat 23 i jego żony Teresy z Cizyńskich lat 22, urodzony w tym samym dniu. Świadkami zdarzenia są płóciennik Florian Junk i stelmach Franz Schmid, obaj z Kamienicy.
Dziecię do chrztu trzymają wspomniany Florian oraz Marianna Holeczek. Trzy stronice dalej, pod numerem 87 po raz pierwszy odnotowano urodzenie dziecka z „Kolonii Huty”. Akt, sporządzony w dniu 8 listopada, dotyczy chrztu urodzonej dzień wcześniej Joanny Kraus, córki okupnika Johanna i jego małżonki Johanny z domu Prix (w akcie Prax). Świadkami są Johann Klaschka i Johann Böhm, okupnicy z Huty, a rodzicami chrzestnymi – wspomniany Klaschka i Elisabeth Böhm.
Małżeństwo Johanna i Johanny Krausów jest pierwszym małżeństwem z Huty, zapisanym w księdze małżeństw (akt nr 26). Z treści aktu dowiadujemy się, że w dniu 24 października 1826 r. zostało zawarte małżeństwo między „Janem Krausem, okupnikiem w Kolonii Hucie zamieszkałym urodzonym w Królestwie Czeskim w Wsi Absdorf z Antoniego i Teresy Lukszów małżonków Krausów, tamże zamieszkałych lat dwadzieścia sześć mającym a Panią (sic!) Joanną córką Jana i Weroniki małżonków Praxów, w Królestwie Czeskim we Wsi Naywaldku zamieszkałych lat dwadzieścia sześć liczącą w Królestwie Czeskim zrodzoną i w Kolonii Hucie zamieszkałą”. W akcie zawarto stosunkowo precyzyjne informacje na temat młodych. Jak potwierdziłem w źródłowych aktach metrykalnych, Johann Kraus rzeczywiście przyszedł na świat w Abtsdorf (Opatov), w domu pod numerem 47, jako syn Antona i Theresii Luksche. Urodził się w dniu 19 kwietnia 1798 r., zatem jego wiek w akcie ślubu nieznacznie tylko odbiegał od rzeczywistości. Johanna Prix urodziła się zaś w dniu 20 września 1798 r. w Viertel-Lotschnau, inaczej Kitzig (Český Lačnov), w domu pod numerem 11. Miejscowość ta jest położona w bezpośrednim sąsiedztwie wsi Neu-Waldek (Nový Valdek). Jej rodzicami byli Johann i Veronika z domu Erker. W dniu ślubu małżonkowie mieli po 28 lat, z wyliczeń księdza wyszło, że 26.
Pierwszy ślub Kamieniczan odnotowany w aktach poczeszyńskich, to ślub Pawła Sołtysika (Szołtysika), okupnika urodzonego w pruskim Śląsku – w Dębowej Górze, syna Tomasza i Marianny „z Kanciąków” (rzeczywiście: Kańdzia) z osiemnastoletnią Franciszką, córką Jana i Franciszki małżonków Bezdzików. Ślub, zapisany pod numerem 27, odbył się w dniu 24 października. W akcie znajduje się interesująca informacja, o zawarciu przez nowo zaślubionych umowy przedmałżeńskiej, sporządzonej 21 września przed sołtysem w Kamienicy. Fakt urodzenia pana młodego w Dębowej Górze potwierdzają zapisy metrykalne z Boronowa, gdzie w roku 1803 w księdze ochrzczonych zapisano pod numerem 33 (w tłumaczeniu z niemieckiego), że: „25 czerwca. Został ochrzczony przez wikarego Biermanna, koloniście Thomasowi Szołtysikowi z jego małżonki Marianny z domu Kandzin, chłopczyk Pawłem nazwany, który przyszedł na świat 23 tego miesiąca o godzinie 7 wieczorem”. O bliższym pochodzeniu Bezdzików dowiadujemy się dopiero z aktu ślubu brata Franciszki – Józefa, z roku 1832 (akt nr 8). W akcie czytamy, że Józef Bezdzik, kawaler, płóciennik z Kamienicy Polskiej urodził się „w Długiej Wsi w Królestwie Czeskim Cyrkule Krolograckim z Jana i Franciszki z Peterlaków”. Owa Długa Wieś to polska kalka nazwy czeskiej miejscowości Dlouhá Ves (niem.: Langendorf), położonej w parafii Rychnov nad Knežnou. Tymczasem w aktach rychnowskich znaleźć można jedynie ślad Bezdzików w Długiej Wsi. I tak w roku 1802, 12 listopada zostaje ochrzczona Katharina Bezdiekin, córka Johanna Bezdieka i Franziski – córki Antona Peterlaka, urodzona w Langendorf pod numerem 25. Niestety, w kolejnych latach nie odnotowano już chrztu Józefa i Franciszki, wspomnianych w aktach kościoła w Pocześnie dzieci państwa Bezdieków, a sam ślad po małżeństwie urywa się. Podpowiedzią, ukierunkowującą dalsze badania okazuje się być zapis odnośnie pochodzenia samej Franziski z Peterlaków Bezdiekowej. We wspomnianym akcie chrztu córki Katarzyny pojawia się wieś Tutlek (parafia Kostelec nad Orlicí), jako miejsce zamieszkania jej ojca – Antona Peterlaka. Ten trop okazuje się właściwy, bowiem w aktach parafii kosteleckiej, już od roku 1804 notowane są urodzenia kolejnych dzieci Johanna i Franziski Bezdieków (tutaj już w czeskim zapisie – Jan i Františka), które przychodzą na świat w Tutleku: „naszego” Józefa (18 marca 1804 r.), Anny (19 czerwca 1805 r.), „naszej” Franciszki (9 lutego 1807 r.), Filipa (2 maja 1809 r.), Jana (16 października 1810 r.), Franciszka (20 września 1813 r.) i Antoniego (11 czerwca 1816 r.)...
Na zakończenie tego krótkiego szkicu zatrzymajmy się na chwilę przy najsmutniejszych zdarzeniach udokumentowanych w księgach metrykalnych – zgonach mieszkańców. I tak, pierwszym odnotowanym zgonem z kolonii tkackich jest śmierć Małgorzaty Hoffmann, żony Franciszka Hoffmanna z Kamienicy Polskiej. Akt datowany na dzień 19 września 1826 r. (nr 41) dotyczy zdarzenia, które miało miejsce trzy dni wcześniej. W odniesieniu do mieszkańców Huty, pierwszy notowany zgon ma miejsce w dniu 7 października (akt nr 46). W tym dniu umiera ośmioletni Jan, syna Józefa Schöna i Wiktorii.
Podsumowując, pierwsze zapisy metrykalne w księgach parafii poczeszyńskiej dotyczące mieszkańców Kamienicy Polskiej, jak i Huty Starej A pojawiają się na przełomie września i października 1826 r. W tym roku zapisano w aktach odpowiednio – 14 urodzeń (po 7 z obu kolonii), 4 małżeństwa (3 z Kamienicy i 1 z Huty) oraz 7 zgonów (4 z Huty i 3 z Kamienicy).
Autor:Piotr Gerasch
Źródło: http://hutastara.blogspot.com/2013/02/1826-pierwsze-zdarzenia-w-aktach.html#more
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz