Ratusz Miejski.

 Ratusz Miejski.

Przez ponad sto lat był siedzibą władz miasta Częstochowy. Obecnie służy kulturze – znajdują się tu oddziały Muzeum Częstochowskiego, prezentowane są wystawy stałe i czasowe, organizowane są koncerty, promocje książek, spotkania z ludźmi kultury m.in. pisarzami i historykami. Ratusz wzniesiony został w latach 1826–1834 przy Rynku św. Jakuba (obecnie plac Biegańskiego). Stało się tak w związku z zakończeniem wroku 1826 procesu połączenia dwóch miejscowości Starej (Częstochowy) i Nowej Częstochowy (Częstochówki). Gmach jest w formie późnoklasycystyczny, zaprojektowany został na planie kwadratu przez budowniczego województwa kaliskiego Franciszka Reinsteina. W roku 1836 bryła budynku została powiększona w kierunku południowym (co przekształciło budowlę w podłużną). W części najstarszej ratusz jest podpiwniczony (z charakterystycznym sklepieniem kolebkowym), z cylindryczną wieżą i kolistą klatką schodową z dachem o połaciach pierwotnie pochylonych do wewnątrz (później dach przebudowany na czterospadowy). W roku 1841 ratusz ogrodzono parkanem ze sztachet na podmurówce. W 1856 r. od frontu dobudowano żelazny balkon. Na parterze budynku głównego znajdowały się biura Magistratu miasta Częstochowy, na piętrze mieszkanie prezydenta miasta oraz lokale zamieszkane przez urzędników. Całość założenia architektonicznego od południa i po bokach otaczał dawniej duży ogród z podwórzem gospodarczym.

Na wieży, w miejscu gdzie pierwotnie znajdowały się półkoliste okna, w 1972 r. zamieszczono zegar (jego tarcze znajdują się z trzech stron). W latach 1836–1963 budynek był siedzibą władz miasta. W latach 50. i 60. XX wieku znajdowały się tu prezydium i wydziały Miejskiej Rady Narodowej (handlu, przemysłu, komunikacyjny, rolnictwa i leśnictwa, społeczno – administracyjny, kultury, organizacyjny i ogólnogospodarczy). W roku 1963 zapadła decyzja o przekazaniu ratusza na cele muzealne; w latach 1965–1966 dokonano adaptacji budynku. W styczniu 1967 r. przekazano budynek Muzeum Okręgowemu. Obecnie funkcjonuje tu Muzeum Częstochowskie. W latach 2004–2006 przeprowadzono remont generalny ratusza – przebudowano wnętrza, podwyższono wieżę o taras widokowy. W piwnicach budynku znajduje się lokal gastronomiczny. Stojący obok ratusza budynek zwany odwachem, jest jednym z dwóch, które były symetrycznie ustawione z jednej i drugiej strony gmachu głównego. Zostały zbudowane w latach 1826–1834 (także według projektu Franciszka Reinsteina). Łącznie z ratuszem stanowiły integralną część założenia architektonicznego. Wzniesione zostały na planie niepełnej podkowy z wewnętrznymi dziedzińcami, otwartymi na zewnątrz strony południowej. Budynki te pełniły funkcje pomocnicze. W zachodnim pawilonie mieścił się odwach, areszt obywatelski i areszt ścisły oraz pokój dla oficera. Ponadto znajdowało się tam miejsce na stajnię i wozownię. W pawilonie wschodnim pierwotnie obok pokoju dla pracownika miejskiego znajdowało się pomieszczenie na urządzenia przeciwpożarowe oraz waga miejska. Funkcja pawilonów z czasem zmieniała się: w prawym (zachowanym) mieściło się później więzienie śledcze z mieszkaniem dla naczelnika aresztu, w lewym – odwach wojskowy; przetrzymywano w nim oficerów i szeregowców armii rosyjskiej, którzy dopuścili się wykroczeń. Odwach użytkowały wszystkie jednostki garnizonu stacjonujące w mieście. W roku 1845 pawilon ten został poważnie zniszczony przez pożar, lecz wkrótce go wyremontowano. Przypuszczalnie na przełomie XIX i XX w. pawilony zostały przebudowane (zamknięte w czworoboki) i gruntownie odrestaurowane. Od ok. 1911 r., po przeniesieniu rosyjskiego aresztu wojskowego z pawilonu wschodniego do koszar Zawady (obecnie przy ul. Dąbrowskiego), obydwa pawilony wykorzystywane były na areszty policyjne. Przetrzymywano tu więźniów kryminalnych, a także działaczy niepodległościowych i politycznych; osadzano razem kobiety i mężczyzn (w czerwcu 1915 r. więziono tam 93 osoby – 81 mężczyzn i 12 kobiet). Funkcję aresztów pawilony przestały pełnić w II połowie 1930 r. po utworzeniu więzienia na Zawodziu. Wschodni pawilon został rozebrany ok. roku 1945, zachodni (nazywany do czasów obecnych odwachem) od 1965 r. przeznaczony był na cele muzealne, mieściły się w nim działy Muzeum Częstochowskiego. Od roku 2013 znajduje się tam Wydział Kultury, Promocji i Sportu Urzędu Miasta Częstochowy. Autor: Julisz Sętowski Źródło: CO / GDZIE / KIEDY W CZĘSTOCHOWIE , nr 25 / luty 2020