DZIEJE BUDYNKU SZKOLNEGO „SIENKIEWICZA”
Budynek, który obecnie zajmuje IV Liceum Ogólnokształcące im. Henryka Sienkiewicza ma niezwykle ciekawą historię. Mieścił się tu klasztor, siedziby placówek oświatowych i szpitalnych, a także organizacji wojskowych, policyjnych i politycznych. Zabudowania przy III Alei 56, jako klasztorne, wzniesione zostały w latach 1859–62 z inicjatywy Zgromadzenia Sióstr Mariawitek. Autorem projektu był Franciszek Tournelle. W okresie 1862–64 funkcjonował tu Instytut dla Ubogich Dziewcząt, a później dwuklasowa szkoła początkowa żeńska. Na parterze budynku znajdowały się pomieszczenia mieszkalne uczennic. Trójskrzydłowy gmach, ustawiony był frontem do ulicy, a w środek skrzydła frontowego wtopiony został kościół zbudowany w stylu neogotyckim (pod wezwaniem Najświętszego Imienia Maryi). W 1901 r. został on zamknięty przez władze rosyjskie i odzyskano go dopiero podczas strajku szkolnego w lutym 1905.
W ramach represji rosyjskich, po upadku powstania styczniowego, Mariawitki zostały zmuszone by opuścić klasztor. W 1865 r. usunięto z budynku dwuklasową szkołę początkową żeńską i przeniesiono tu Szkołę Powiatową Specjalną. Następnie, po dwóch latach, przekształcono ją w Progimnazjum Klasyczne Męskie. Szkoła umieszczona była w zachodnim skrzydle budynku, podczas gdy wschodnie skrzydło, w latach 1867–85, zajmował urząd naczelnika powiatu częstochowskiego. Od 1876 r. w budynku funkcjonowało rządowe ośmioklasowe Gimnazjum Męskie, które po wybuchu wojny - w sierpniu 1914 r. - ewakuowano do Warszawy, a później na teren Cesarstwa Rosyjskiego. W II połowie września 1914 r. gmach został zajęty przez miejscowych skautów - usunięto wówczas z budynku symbole władzy carskiej, a zawieszono biało-czerwone flagi. Zorganizowano tu Komendę Placu oraz komisariaty: miejski i powiatowy Polskiej Organizacji Narodowej. Prowadziły one działalność propagandową, werbunek i szkolenie ochotników do Legionów Polskich. Swoją siedzibę miała tu szkoła podoficerska, a także tworzona kompania częstochowska Legionów Polskich. Od połowy 1915 r. do roku 1916 budynek w części służył wojsku niemieckiemu: znajdowały się tutaj kasyno wojskowe oraz Dom Żołnierza (Soldatenheim). Skrzydło wschodnie i południowe gmachu, w latach 1915–18, służyły działalności oświatowej i kulturalnej. Od września 1915 r. mieściła się tu elementarna Szkoła Nowomiejska, organizowane były kursy rzemieślnicze (od 1918 r. także handlowe) oraz odbywały się różne zajęcia pozaszkolne. W I połowie 1917 r. władze niemieckie utworzyły w tym budynku Główny Urząd Zaciągu do Polskiej Siły Zbrojnej (Polnische Werhmacht). W 1918 r. część gmachu nadal służyła celom wojskowym. U progu niepodległości znajdowały się tutaj: komenda okręgu częstochowskiego Polskiej Organizacji Wojskowej, zarząd Organizacji Dowborczyków, Milicja Ludowa Polskiej Partii Socjalistycznej. 9 listopada 1918 r. utworzono tu Częstochowską Radę Robotniczą. W czasie rozbrajania żołnierzy niemieckich, 11 listopada 1918 r. , w budynku funkcjonowała również siedziba sztabu kierującego działaniami oddziałów peowiackich i robotniczych. W końcu listopada 1919 r. do gmachu przeprowadziło się z ul. Teatralnej (obecnie Aleja Wolności) I Państwowe Gimnazjum im. H. Sienkiewicza. Wydawało się wówczas, że budynek ten już nieprzerwanie będzie służył wyłącznie celom oświatowym. Okazało się jednak inaczej. Podczas wojny z bolszewikami, od 10 sierpnia do 17 września 1920 r., funkcjonował w nim szpital PCK. Działał on również w maju i czerwcu 1921 r., w czasie III powstania śląskiego. Trzy lata później, do gmachu głównego dobudowano salę gimnastyczną (pełniła też rolę sali teatralnej) oraz przylegający do niej dom dla dyrektora gimnazjum. I Gimnazjum i Liceum Państwowe im. H. Sienkiewicza funkcjonowało do października 1939 r., później szkołę zajęło wojsko niemieckie. Przez całą okupację gmach służył za siedzibę niemieckiej policji oraz wojsku. Po wyparciu Niemców z Częstochowy, 21 stycznia 1945 r. budynek zajęli Rosjanie i urządzili w nim szpital wojskowy (funkcjonował do 16 października 1945 r.). Zanim w 1945 r. rozpoczęła się nauka, uczniowie, ich rodzice i nauczyciele wyremontowali zdewastowane pomieszczenia. Od 1948 r. obok liceum w budynku mieściła się również szkoła podstawowa. Natomiast od lat 60. do 90. XX w. działały tu (w dawnym domu dyrektora) przedszkola nr 37 i nr 17. Autor: Juliusz Sętowski Źródło: JASNE, ŻE CZĘSTOCHOWA, nr 68 / PAŹDZIERNIK 2017
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz