Katedra.

 Katedra.

Bazylika archikatedralna pod wezwaniem Świętej Rodziny, należąca do największych budowli sakralnych na ziemiach polskich, wznoszona była przez prawie 100 lat. Kościół znajduje się na placu Jana Pawła II, pomiędzy ulicami Krakowską (od wschodu), Katedralną (od północy), Ogrodową (od zachodu) i Mielczarskiego (od południa). Zaprojektowany został w stylu neogotyckim (proweniencja francuska) przez Konstantego Wojciechowskiego. Wznoszony był w latach 1902–1927. Budowa kościoła, zainicjowana przez ks. Sylwestra Baranowicza, prowadzona była przez kolejnych duchownych: ks. Konstantego Waberskiego, ks. Mariana Fulmana i ks. Bolesława Wróblewskiego. W 1997 r. nadbudowano, według projektu Edmunda Małachowicza i Kazimierza Rykaluka, dwie wieże w elewacji frontowej. Trójnawowy kościół wzniesiony został z cegły (pochodzącej z podczęstochowskich cegielni) oraz z kamienia i piaskowca (z Jędrzejowa, Szydłowca i Pińczowa). Portale w fasadzie oraz dekoracje zewnętrzne wykonano z piaskowca (gzymsy, łuki oporowe, balustrady, pinakle).

W przedłużeniu przypór naw bocznych umieszczono cztery pary tzw. rzygaczy (z brązu, z wyobrażeniem głów potworów). Drzwi wykonał F. Hadler oraz firma częstochowska „Młot”. Wyposażenie wnętrza katedry jest jednolite, wykonane z czerwonego granitu szwedzkiego, pochodzącego z rozebranego w 1917 r. pomnika Aleksandra II. W latach 1927–1939 zrealizowano balustrady przed trzema ołtarzami oraz płaskorzeźby. Po roku 1945 wykonano blokowe mensy ołtarzy bocznych, ambonę i parę kropielnic. Okna i rozety ozdobione są witrażami; cztery z nich, w prezbiterium, pochodzą z 1928 r. Jeden z witraży ufundował prezydent Ignacy Mościcki. Witraże zaprojektował Jerzy H. Rozen. W nawach bocznych znajdują się witraże z 1958 r., autorstwa Tadeusza Wojciechowskiego. Ich tematyka nawiązuje do najważniejszych wydarzeń w dziejach narodu (w nawie prawej) i sakramentów świętych (nawa lewa). W archikatedrze znajdują się kaplice Matki Boskiej Częstochowskiej i Najświętszego Serca Jezusowego. W pierwszej z nich umieszczono tablicę z nazwiskami 61 księży diecezji częstochowskiej, zamordowanych podczas okupacji niemieckiej oraz sarkofag biskupa Teodora Kubiny. Na jednej ze ścian zawieszono projekt witraża „Przeor Kordecki na murach Jasnej Góry w 1655 r.” autorstwa Jerzego H. Rozena. W drugiej kaplicy znajduje się karton z rysunkiem Rozena, przedstawiającym jedną ze scen Bitwy Warszawskiej „Ks. Ignacy Skorupka prowadzący żołnierzy do ataku na bagnety”. Pięć okien kaplicy wypełniają witraże projektu Stanisława Pospieszalskiego, tematycznie związane z Jezusem Chrystusem. W kościele podziwiać można szereg dzieł sztuki, m.in. obrazów i rzeźb artystów częstochowskich: Jana Rutkowskiego, Adama Szymaczka, Zygmunta Gawlika, Stanisława Pospieszalskiego, Szymona Wypycha, Jerzego Kędziory. W nawie głównej znajduje się chór z 1927 r., wykonany przez częstochowską firmę Józefa Billewicza. W latach 1946–1949 chór wyposażono w organy o 101 głosach (były to wówczas drugie co do wielkości organy w Polsce). W 1907 r. kościół został poświęcony przez o. Euzebiusza Rejmana, generała zakonu paulinów.

W 1917 r. utworzono parafię Świętej Rodziny (jej proboszczem od 1917 do 1951 roku był ks. B. Wróblewski). W 1927 r. katedrę uroczyście oddano do użytku. W latach 1979 i 1983 odwiedził ją papież Jan Paweł II. W kryptach świątyni spoczywają biskupi ordynariusze: Teodor Kubina, Zdzisław Goliński, Stefan Bareła oraz Stanisław Czajka (jako jedyny biskup pomocniczy). Kościół był wielokrotnie remontowany (głównie z zewnątrz). W latach 2019–2020 przebudowano schody przy wejściu. Podczas tych prac natrafiono na szkielety 19 osób. Były to ofiary wydarzeń z 4 września 1939 r. (tzw. „krwawego poniedziałku”) - tego dnia Niemcy dokonywali mordów na placu przed katedrą, strzelali też do tłumu ludzi spędzonych do świątyni i przetrzymywanych w niej przez kilkanaście godzin. Na placu Jana Pawła II znajduje się tablica poświęcona zamordowanym. Autor: Juliusz Sętowski Źródło: CO / GDZIE / KIEDY W CZĘSTOCHOWIE, nr 33 / październik 2020