CZĘŚĆ 1 LEKSYKON HISTORYCZNY (HASŁA) LEKSYKON HISTORYCZNY (HASŁA)
A -Adampol, Agencja Pocztowa, Akt sprzedaży (kupna) Kamienicy Polskiej ,Akuszerki, Apteka
B- Basen, Betlejemka, Biblioteka, Bielobradkowie, Błeszyńscy , Bogusławscy, Borek,
C- Capstrzyk, Chądzyński , Cianciarowie, Cmentarz, Czarka, Częstochowianka,
A
Adampol.
Polska osada w Turcji założona w 1842 r. przez Michała Czajkowskiego z inicjatywy ks. Adama Jerzego Czartoryskiego. Mieszkali tu emigranci, uczestnicy powstania listopadowego, dezerterzy z armii carskiej, wykupieni jeńcy oraz osadnicy sprowadzani z dóbr Czartoryskich w Galicji. W Adampolu zamieszkał Leon Cianciara (1889-1953), syn Konstantego Cianciary z Kamienicy Polskiej. Ożenił się z Jadwigą z Dochodów, z którą, miał czterech synów. Mieczysława, Bolesława, Tadeusza i Kazimierza.
Agencja Pocztowa.
Powstała w okresie międzywojennym. Duże zasługi w jej uruchomieniu miał Bronisław Langier. Ze Spisu Urzędów i Agencji Pocztowych Rzeczypospolitej Polskiej w wydaniu z 1938 r. wynika, iż podlegała Urzędowi Pocztowemu Częstochowa 1 (róg ul. Śląskiej i ul. Kopernika). Przesyłki ekspediowano ze stacji kolejowej w Poraju.
Agencja Pocztowa w Kamienicy Polskiej znana była z kolportowania dużej ilości czasopism, o czym wspomina częstochowska międzywojenna prasa.
Po wojnie przez długi czas mieściła się w budynku Antoniego Fazana, naprzeciw Banku Spółdzielczego.
Akt sprzedaży -kupna Kamienicy Polskiej
Sporządzony został 19 marca 1818 r. w kancelarii notariusza publicznego Józefa Leśniewskiego w Częstochowie przy ul. Targowej 83. Małżonkowie Antonina i Florian Sadowscy zawarli wieczysty kontrakt z grupą kolonistów (okupników). W akcie znajduje się 56 nazwisk. Osadników reprezentowali: Joseph Jekell, Franz Folkmir, Joseph Leder i Anton Weichdinger. Tożsamość osób wymienionych w kontrakcie zaświadczyli dwaj kupcy z Częstochowy: Saul Landau oraz Jakub Landau. Świadkami byli: Antoni Cichocki oraz Ksawery Świerczyński, obywatele miasta Częstochowy. Kontrakt ustalał warunki spłaty za nabytą ziemię. Koloniści wypłacili Sadowskim w gotówce 18 tys. zł , resztę (110 tys. zł wraz z sześcioprocentowymi odsetkami) zobowiązali się spłacić w ratach w ciągu pięciu lat, tzn. do 19 marca 1823 r. Na spłatę długu koloniści zaciągnęli kredyt w Banku Królestwa Polskiego. W tym samym 1818 r. do grupy okupników dokoptowanych zostało jeszcze 11 osób. Ich nazwiska znajdują się w aktach notarialnych Częstochowy.
Akuszerki.
W aktach religijno-cywilnych wsi z XIX w. występują akuszerki: Łucja Stradomska , Anna Otrąbkowa, Maria Przybyłowa, Marianna Bezdzikowa, Anna Werner, Elżbieta Paul, Anna Wałaszkowa, Teresa Kaszprowa, Anna Barnetowa, Marianna Holeczkowa z Zawady, Józefa Konopka, Katarzyna Najnigier z Zawady.
Legendarną postacią była „ciotka Szustrowa” (tak nazywali ją mieszkańcy wsi) czyli Emilia z Suchych (ur. w 1883 r.) żona Ludwika Szustra. Przyjmowała porody prawie wszystkch mieszkanek Kamienicy. Tradycje położnicze kontynuowała jej synowa, Wanda z Kidawów Szustrowa . Położną była także córka Wandy - Danuta.
Apteka.
Mieściła się w domu Bielobradków, w budynku zaprojektowanym przez znanego architekta Brunona Paprockiego (budynek Bielobradkowie odkupili od rodziny Ficenesów). Aptekę uruchomił Bronisław Andrzej Bielobradek (1866-1962), który farmację studiował w Moskwie. W 1900 r. sprowadził do Kamienicy Polskiej lekarza - Kazimierza Giedryka.
B
Basen
W 1941 r. niemieckie władze okupacyjne mające swą siedzibę w dawnym domu Merynów zarządziły budowę - na wyburzonej posesji Walentków oraz na łąkach nad Kamieniczką ( własności Walentków i Fazanów), rękami zmuszanych do pracy „na szarwark” mieszkańców wsi , z materiałów zabieranych po domach - ośrodka rekreacyjno-sportowego. Powstał duży basen kąpielowy, boisko oraz stylowy drewniany budynek służący kontuzjowanym żołnierzom Wehrmachtu. Urządzono trawiaste skarpy, żwirowe alejki, posadzono drzewa i kwiaty.
Betlejemka
Ośrodek nad basenem , zwany przez kamieniczan Betlejemką, stał się po wojnie własnością gminy. Tętnił życiem, stanowił centrum życia kulturalnego, sportowego i towarzyskiego. Znajdowała się tu świetlica Spółdzielni Tkaczy i Dziewiarzy, biblioteka, kawiarenka.Młodzież brała lekcje gry na akordeonie. W latach 70. działała kapela prowadzona przez p. Tadeusza Sędziwego oraz młodzieżowy zespół muzyczny Judith’s Dream. Obiekt po renowacji i rozbudowie stał się Gminnym Ośrodkiem Kultury i siedzibą zespołu folklorystycznego „Kamienica”.
Biblioteka
W 1902 r. z inicjatywy sztygara miejscowej kopalni Mandziary oraz Józefa Mraza powstał pierwszy księgozbiór . Od 1906 r. działała Biblioteka Szerzenia Wiedzy. Książki wypożyczała także Polska Macierz Szkolna, która posiadała swoje koło w Kamienicy Polskiej. Większą część księgozbioru przechowywanego na strychu plebanii spalili okupanci. Po wojnie w budynku urzędu gminy przy rynku działała Biblioteka Publiczna prowadzona przez Marię Pilcową. Książki można było wypożyczać także w bibliotece Spółdzielni Tkaczy i Dziewiarzy oraz w świetlicy „Częstochowianki” u p. Marii Szmidowej. W latach 70. księgozbiór Spółdzielni Tkaczy został włączony do zasobów Biblioteki Publicznej. Biblioteka dwukrotnie zmieniała siedzibę, nim w 1992 r. znalazła dzisiejszą lokalizację. Najpierw mieściła się w budynku banku, potem w Szkole Podstawowej im. Marii Konopnickiej. W latach 1967-1982 biblioteką kierowała EugeniKuśnierczyk.
Bielobradkowie
Pochodzili jak większość kolonistów z północno-zachodnich Czech. Potomkowie Józefa Bielobradka (1790-1872) i Marianny ze Szczepanów (Sztiepanów) z czeskiego Bodaszyna wpisali się trwale w historię wsi. Posiadali młyn, aptekę i kopalnię rudy żelaza. Aptekarz Bronisław Andrzej Bielobradek (1866- 1962) przez wiele lat przewodził miejscowej straży pożarnej. Synowie Bronisława Bielobradka i Wandy z Jasieńskich zapisali piękną patriotyczną kartę. Bolesław Bielobradek (1894-1915), absolwent Uniwersytetu w Liege, członek Drużyn Strzeleckich , w sierpniu 1914 r. wstąpił do Legionów, służył w 1 pułku ułanów. Zmarł na tyfus w szpitalu polowym. Władysław (1893-1989), legionista, członek POW , brał udział w obronie Lwowa w 1918 r. i w wojnie polsko-bolszewickiej, w 3 pułku ułanów (przemianowanym na 1 Pułk Szwoleżerów Józefa Piłsudskiego) w stopniu wachmistrza. Za kampanię 1920 r. otrzymał Krzyż Walecznych. Należał do ZWZ-AK, w czasie akcji „Burza” dowodził kompanią 25 pp Ziemi Piotrkowskiej. Przez wiele lat prowadził w Częstochowie kancelarię adwokacką. Stanisław (brat bliźniak Władysława) służył w 1.pułku artylerii górskiej w Krakowie. Najmłodszy z braci, Tadeusz, w 1919 r., w wieku 16 lat, poszedł jako ochotnik na front.
Córka Bronisława i Wandy Bielobradków, Janina - zamężna Dąbrowska- działała w Związku Młodzieży Polskiej „Przyszłość” i Narodowym Związku Robotniczym.
Bronisław Bielobradek zasłynął jako doskonały mówca, zwłaszcza na uroczystościach państwowych. Był zawołanym tancerzem i wodzirejem na zabawach urządzanych w sali na Szwamberku. W domu Bielobradków w szczególny sposób czczono pamięć Józefa Piłsudskiego: podczas transmisji radiowej hejnału z Wieży Mariackiej w Krakowie domownicy stali przed popiersiem Marszałka.
Na cmentarzu w Kamienicy Polskiej znajduje się grobowiec , w którym spoczywają członkowie rodziny zmarli w Kamienicy Polskiej, Częstochowie i USA.
Błeszyńscy
W posiadaniu szlacheckiej rodziny Błeszyńskich znajdowały się m.in. majątki Błeszno, Huta Stara i Wrzosowa.
Marcin Błeszyński, właściciel kuźnicy w Kamienicy Polskiej z przełomu XVI i XVII w. wywodził się z rodu kuźników, którzy dzięki majątkowi i koligacjom ( żoną Marcina była Anna z Rudułtowic w ziemi sieradzkiej) zaczęli pieczętować się Okszą. Gdy w 1537 r. podstarości olsztyński Bernard Gołyski naganił szlachectwo braci, Mikołaja i Marcina Hybaków, przedstawili oni herbowych świadków, którzy szlachectwo potwierdzili. Wydaje się , że był to modelowy przykład „wszrobowania się” (termin Waleriana Nekandy-Trepki) do uprzywilejowanego stanu. Być może proces pozyskania herbu opłacony został pieniędzmi zarobionymi na handlu żelazem. Posiadanie majątku ziemskiego było warunkiem koniecznym nobilitacji. Hybakowie w 1513 r.. od Jana Trepki nabyli część Błeszna (por. hasło Kuźnica). Walerian Trepka nie umieścił potomków Hybaków w swej „Księdze chamów”. Widocznie na początku XVII w. Błeszyńscy herbu Oksza byli uważani już za dobrą, starą szlachtę. To, iż Trepkowie przyczynili się do społecznego awansu kuźników mogło w jakiś sposób uśpić czujność pana Waleriana, zawołanego „lustratora” swej epoki. A przecież kariery kuźników z rejonu Częstochowy (np. Panków, Marciszów i Nyczów) znał bardzo dobrze, opisywał je nie szczędząc sarkazmu, o czym świadczą np. fragmenty księgi poświęcone Konopkom z Kuźnicy Dźbowskiej. Błeszyńscy posiadali tylko część Kamienicy, druga część była w rękach biskupów krakowskich. Biskupi kwestionowali prawo własności i toczyli z Błeszyńskimi spory majątkowe. W Rejestrze wójtostw w księstwie siewierskim i baronacie koziegłowskim ze schyłku XVIII, znajdującym się w Bibliotece Czartoryskich wKrakowie, czytamy: ” między wsią Sielcem, dobrami stołowymi i Kamienicą Polską, dobrami szlacheckimi, jest także kontrowersja o kawał lasów i gruntów”. Chodzi oczywiscie o biskupi Siedlec, słynący z miodu, i o należącą do Ignacego Wędrychowskiego herbu Ślepowron wieś Kamienicę Polską.
W połowie XVI w. plebanem w Koziegłówkach jest Jan Błeszyński, który procesował się o dziesięciny z dziedzicem Pińczyc, Stanisławem Ujejskim. W 1643 r. Piotr i Elżbieta Błeszyńscy byli rodzicami chrzestnymi u Konopków w Starej Częstochowie. W 1742 Michał Błeszyński odnotowany jest w aktach parafii św. Zygmunta. W dokumencie z 1745 r. wymienione są cztery córki Michała: Petronela, Krystyna, Marianna i Anna. Akta parafii Poczesna notują w 1770 i 1771 r. Petronelę Błeszyńską z Kamienicy oraz w 1773 r. Annę Błeszyńską z Kamienicy. W 1782 r. w Koziegłówkach odbył się ślub Jana Błeszyńskiego z Teresą z Bontanich z Pińczyc. Sędzią pokoju powiatu częstochowskiego był Antoni Filip Wincenty Błeszyński, syn Dominika, komornika granicznego powiatu lelowskiego. Maciej Błeszyński sprzedał w 1797 r. braciom Stanisławowi i Janowi Jeziorkowskim część Błeszna. W Hucie Starej mieli swe działy Jan Błeszyński (żonaty z Franciszką z Kiedrzyńskich) oraz jego syn Grzegorz, który w 1812 r. ożenił się z Heleną Trepczanką. Siostra Grzegorza, Józefa wyszła za Wincentego Witkowskiego. Do niej należała druga częśc Huty Starej. W 1819 r. Grzegorz Błeszyński sprzedał połowę Huty wraz z lasem Raków kolonistom z Moraw.
A
Adampol.
Polska osada w Turcji założona w 1842 r. przez Michała Czajkowskiego z inicjatywy ks. Adama Jerzego Czartoryskiego. Mieszkali tu emigranci, uczestnicy powstania listopadowego, dezerterzy z armii carskiej, wykupieni jeńcy oraz osadnicy sprowadzani z dóbr Czartoryskich w Galicji. W Adampolu zamieszkał Leon Cianciara (1889-1953), syn Konstantego Cianciary z Kamienicy Polskiej. Ożenił się z Jadwigą z Dochodów, z którą, miał czterech synów. Mieczysława, Bolesława, Tadeusza i Kazimierza.
Agencja Pocztowa.
Powstała w okresie międzywojennym. Duże zasługi w jej uruchomieniu miał Bronisław Langier. Ze Spisu Urzędów i Agencji Pocztowych Rzeczypospolitej Polskiej w wydaniu z 1938 r. wynika, iż podlegała Urzędowi Pocztowemu Częstochowa 1 (róg ul. Śląskiej i ul. Kopernika). Przesyłki ekspediowano ze stacji kolejowej w Poraju.
Agencja Pocztowa w Kamienicy Polskiej znana była z kolportowania dużej ilości czasopism, o czym wspomina częstochowska międzywojenna prasa.
Po wojnie przez długi czas mieściła się w budynku Antoniego Fazana, naprzeciw Banku Spółdzielczego.
Akt sprzedaży -kupna Kamienicy Polskiej
Sporządzony został 19 marca 1818 r. w kancelarii notariusza publicznego Józefa Leśniewskiego w Częstochowie przy ul. Targowej 83. Małżonkowie Antonina i Florian Sadowscy zawarli wieczysty kontrakt z grupą kolonistów (okupników). W akcie znajduje się 56 nazwisk. Osadników reprezentowali: Joseph Jekell, Franz Folkmir, Joseph Leder i Anton Weichdinger. Tożsamość osób wymienionych w kontrakcie zaświadczyli dwaj kupcy z Częstochowy: Saul Landau oraz Jakub Landau. Świadkami byli: Antoni Cichocki oraz Ksawery Świerczyński, obywatele miasta Częstochowy. Kontrakt ustalał warunki spłaty za nabytą ziemię. Koloniści wypłacili Sadowskim w gotówce 18 tys. zł , resztę (110 tys. zł wraz z sześcioprocentowymi odsetkami) zobowiązali się spłacić w ratach w ciągu pięciu lat, tzn. do 19 marca 1823 r. Na spłatę długu koloniści zaciągnęli kredyt w Banku Królestwa Polskiego. W tym samym 1818 r. do grupy okupników dokoptowanych zostało jeszcze 11 osób. Ich nazwiska znajdują się w aktach notarialnych Częstochowy.
Akuszerki.
W aktach religijno-cywilnych wsi z XIX w. występują akuszerki: Łucja Stradomska , Anna Otrąbkowa, Maria Przybyłowa, Marianna Bezdzikowa, Anna Werner, Elżbieta Paul, Anna Wałaszkowa, Teresa Kaszprowa, Anna Barnetowa, Marianna Holeczkowa z Zawady, Józefa Konopka, Katarzyna Najnigier z Zawady.
Legendarną postacią była „ciotka Szustrowa” (tak nazywali ją mieszkańcy wsi) czyli Emilia z Suchych (ur. w 1883 r.) żona Ludwika Szustra. Przyjmowała porody prawie wszystkch mieszkanek Kamienicy. Tradycje położnicze kontynuowała jej synowa, Wanda z Kidawów Szustrowa . Położną była także córka Wandy - Danuta.
Apteka.
Mieściła się w domu Bielobradków, w budynku zaprojektowanym przez znanego architekta Brunona Paprockiego (budynek Bielobradkowie odkupili od rodziny Ficenesów). Aptekę uruchomił Bronisław Andrzej Bielobradek (1866-1962), który farmację studiował w Moskwie. W 1900 r. sprowadził do Kamienicy Polskiej lekarza - Kazimierza Giedryka.
B
Basen
W 1941 r. niemieckie władze okupacyjne mające swą siedzibę w dawnym domu Merynów zarządziły budowę - na wyburzonej posesji Walentków oraz na łąkach nad Kamieniczką ( własności Walentków i Fazanów), rękami zmuszanych do pracy „na szarwark” mieszkańców wsi , z materiałów zabieranych po domach - ośrodka rekreacyjno-sportowego. Powstał duży basen kąpielowy, boisko oraz stylowy drewniany budynek służący kontuzjowanym żołnierzom Wehrmachtu. Urządzono trawiaste skarpy, żwirowe alejki, posadzono drzewa i kwiaty.
Betlejemka
Ośrodek nad basenem , zwany przez kamieniczan Betlejemką, stał się po wojnie własnością gminy. Tętnił życiem, stanowił centrum życia kulturalnego, sportowego i towarzyskiego. Znajdowała się tu świetlica Spółdzielni Tkaczy i Dziewiarzy, biblioteka, kawiarenka.Młodzież brała lekcje gry na akordeonie. W latach 70. działała kapela prowadzona przez p. Tadeusza Sędziwego oraz młodzieżowy zespół muzyczny Judith’s Dream. Obiekt po renowacji i rozbudowie stał się Gminnym Ośrodkiem Kultury i siedzibą zespołu folklorystycznego „Kamienica”.
Biblioteka
W 1902 r. z inicjatywy sztygara miejscowej kopalni Mandziary oraz Józefa Mraza powstał pierwszy księgozbiór . Od 1906 r. działała Biblioteka Szerzenia Wiedzy. Książki wypożyczała także Polska Macierz Szkolna, która posiadała swoje koło w Kamienicy Polskiej. Większą część księgozbioru przechowywanego na strychu plebanii spalili okupanci. Po wojnie w budynku urzędu gminy przy rynku działała Biblioteka Publiczna prowadzona przez Marię Pilcową. Książki można było wypożyczać także w bibliotece Spółdzielni Tkaczy i Dziewiarzy oraz w świetlicy „Częstochowianki” u p. Marii Szmidowej. W latach 70. księgozbiór Spółdzielni Tkaczy został włączony do zasobów Biblioteki Publicznej. Biblioteka dwukrotnie zmieniała siedzibę, nim w 1992 r. znalazła dzisiejszą lokalizację. Najpierw mieściła się w budynku banku, potem w Szkole Podstawowej im. Marii Konopnickiej. W latach 1967-1982 biblioteką kierowała EugeniKuśnierczyk.
Bielobradkowie
Pochodzili jak większość kolonistów z północno-zachodnich Czech. Potomkowie Józefa Bielobradka (1790-1872) i Marianny ze Szczepanów (Sztiepanów) z czeskiego Bodaszyna wpisali się trwale w historię wsi. Posiadali młyn, aptekę i kopalnię rudy żelaza. Aptekarz Bronisław Andrzej Bielobradek (1866- 1962) przez wiele lat przewodził miejscowej straży pożarnej. Synowie Bronisława Bielobradka i Wandy z Jasieńskich zapisali piękną patriotyczną kartę. Bolesław Bielobradek (1894-1915), absolwent Uniwersytetu w Liege, członek Drużyn Strzeleckich , w sierpniu 1914 r. wstąpił do Legionów, służył w 1 pułku ułanów. Zmarł na tyfus w szpitalu polowym. Władysław (1893-1989), legionista, członek POW , brał udział w obronie Lwowa w 1918 r. i w wojnie polsko-bolszewickiej, w 3 pułku ułanów (przemianowanym na 1 Pułk Szwoleżerów Józefa Piłsudskiego) w stopniu wachmistrza. Za kampanię 1920 r. otrzymał Krzyż Walecznych. Należał do ZWZ-AK, w czasie akcji „Burza” dowodził kompanią 25 pp Ziemi Piotrkowskiej. Przez wiele lat prowadził w Częstochowie kancelarię adwokacką. Stanisław (brat bliźniak Władysława) służył w 1.pułku artylerii górskiej w Krakowie. Najmłodszy z braci, Tadeusz, w 1919 r., w wieku 16 lat, poszedł jako ochotnik na front.
Córka Bronisława i Wandy Bielobradków, Janina - zamężna Dąbrowska- działała w Związku Młodzieży Polskiej „Przyszłość” i Narodowym Związku Robotniczym.
Bronisław Bielobradek zasłynął jako doskonały mówca, zwłaszcza na uroczystościach państwowych. Był zawołanym tancerzem i wodzirejem na zabawach urządzanych w sali na Szwamberku. W domu Bielobradków w szczególny sposób czczono pamięć Józefa Piłsudskiego: podczas transmisji radiowej hejnału z Wieży Mariackiej w Krakowie domownicy stali przed popiersiem Marszałka.
Na cmentarzu w Kamienicy Polskiej znajduje się grobowiec , w którym spoczywają członkowie rodziny zmarli w Kamienicy Polskiej, Częstochowie i USA.
Błeszyńscy
W posiadaniu szlacheckiej rodziny Błeszyńskich znajdowały się m.in. majątki Błeszno, Huta Stara i Wrzosowa.
Marcin Błeszyński, właściciel kuźnicy w Kamienicy Polskiej z przełomu XVI i XVII w. wywodził się z rodu kuźników, którzy dzięki majątkowi i koligacjom ( żoną Marcina była Anna z Rudułtowic w ziemi sieradzkiej) zaczęli pieczętować się Okszą. Gdy w 1537 r. podstarości olsztyński Bernard Gołyski naganił szlachectwo braci, Mikołaja i Marcina Hybaków, przedstawili oni herbowych świadków, którzy szlachectwo potwierdzili. Wydaje się , że był to modelowy przykład „wszrobowania się” (termin Waleriana Nekandy-Trepki) do uprzywilejowanego stanu. Być może proces pozyskania herbu opłacony został pieniędzmi zarobionymi na handlu żelazem. Posiadanie majątku ziemskiego było warunkiem koniecznym nobilitacji. Hybakowie w 1513 r.. od Jana Trepki nabyli część Błeszna (por. hasło Kuźnica). Walerian Trepka nie umieścił potomków Hybaków w swej „Księdze chamów”. Widocznie na początku XVII w. Błeszyńscy herbu Oksza byli uważani już za dobrą, starą szlachtę. To, iż Trepkowie przyczynili się do społecznego awansu kuźników mogło w jakiś sposób uśpić czujność pana Waleriana, zawołanego „lustratora” swej epoki. A przecież kariery kuźników z rejonu Częstochowy (np. Panków, Marciszów i Nyczów) znał bardzo dobrze, opisywał je nie szczędząc sarkazmu, o czym świadczą np. fragmenty księgi poświęcone Konopkom z Kuźnicy Dźbowskiej. Błeszyńscy posiadali tylko część Kamienicy, druga część była w rękach biskupów krakowskich. Biskupi kwestionowali prawo własności i toczyli z Błeszyńskimi spory majątkowe. W Rejestrze wójtostw w księstwie siewierskim i baronacie koziegłowskim ze schyłku XVIII, znajdującym się w Bibliotece Czartoryskich wKrakowie, czytamy: ” między wsią Sielcem, dobrami stołowymi i Kamienicą Polską, dobrami szlacheckimi, jest także kontrowersja o kawał lasów i gruntów”. Chodzi oczywiscie o biskupi Siedlec, słynący z miodu, i o należącą do Ignacego Wędrychowskiego herbu Ślepowron wieś Kamienicę Polską.
W połowie XVI w. plebanem w Koziegłówkach jest Jan Błeszyński, który procesował się o dziesięciny z dziedzicem Pińczyc, Stanisławem Ujejskim. W 1643 r. Piotr i Elżbieta Błeszyńscy byli rodzicami chrzestnymi u Konopków w Starej Częstochowie. W 1742 Michał Błeszyński odnotowany jest w aktach parafii św. Zygmunta. W dokumencie z 1745 r. wymienione są cztery córki Michała: Petronela, Krystyna, Marianna i Anna. Akta parafii Poczesna notują w 1770 i 1771 r. Petronelę Błeszyńską z Kamienicy oraz w 1773 r. Annę Błeszyńską z Kamienicy. W 1782 r. w Koziegłówkach odbył się ślub Jana Błeszyńskiego z Teresą z Bontanich z Pińczyc. Sędzią pokoju powiatu częstochowskiego był Antoni Filip Wincenty Błeszyński, syn Dominika, komornika granicznego powiatu lelowskiego. Maciej Błeszyński sprzedał w 1797 r. braciom Stanisławowi i Janowi Jeziorkowskim część Błeszna. W Hucie Starej mieli swe działy Jan Błeszyński (żonaty z Franciszką z Kiedrzyńskich) oraz jego syn Grzegorz, który w 1812 r. ożenił się z Heleną Trepczanką. Siostra Grzegorza, Józefa wyszła za Wincentego Witkowskiego. Do niej należała druga częśc Huty Starej. W 1819 r. Grzegorz Błeszyński sprzedał połowę Huty wraz z lasem Raków kolonistom z Moraw.
Bogusławscy
Rodzina szlachecka pieczętujaca się Ostoją, wywodząca się z Bogusławic w woj.sieradzkim. Z Kamienicą Polską związany był Pacyfik Nikodem Bogusławski, prawnuk komornika sieradzkiego Andrzeja Bogusławskiego. Pacyfik urodził się w 1788 r. w miejscowości Czachóry w parafii Droszew w Wielkopolsce. By synem Maksymiliana (o przydomku Ścibor) i Faustyny z Kiedrowskich herbu Sas. W Goli (powiat ostrzeszowski) i Zimnej Wodzie (koło Starczy) pełnił funkcję rewizora Skarbu Narodowego Królestwa Polskiego. W 1823 r. wydzierżawił od Ślązaka Jana Bendy dwórw Kamienicy Polskiej. W 1824 r. wziął w kościele w Koziegłowach ślub z Józefą Czapską, córką burgrabiego ostrzeszowskiego. Mieli córkę Salomeę urodzoną w 1816 r w Goli i syna Aleksandra urodzonego w 1819 r. w Zimnej Wodzie. Urodzony w Kamienicy Polskiej syn Konstanty Feliks przeżył tylko kilka miesięcy (zm. w kwietniu 1826 r.). W dworku Bogusławskich służyli: Maciej Psiuk, Karol Czech, Katarzyna Ławnik, Ewa Ryszewska oraz jej córka Elżbieta. W 1830 r. Pacyfik Bogusławski jest świadkiem na ślubie siostry żony, Franciszki Czapskiej, która wyszła za mąż za Tomasza Spalikowskiego , nauczyciela z Truskolasów. Pacyfik Bogusławski nazywany jest w aktach wójtem gminy Kamienica Polska. Utrzymywał kontakty z dworem w Pocześnie: w 1826 r. był ojcem chrzestnym Tekli Heleny Anny Gasprowiczówny, córki Kajetana i Salomei Gasprowiczów. W 1832 r. sprzedał Piotrowi Świerczyńskiemu z Częstochowy dział ziemi i lasu.
Bogusławscy wyprowadzili się z Kamienicy Polskiej do Kalisza.
Borek
W końcu XIX w. niewielki majątek administrowany przez Stanisława Jasieńskiego, sędziego pokoju . Posiadał warzelnię piwa i owczarnię. Ze względu na centralne położenie wśród nadań górniczych stał się w XX w. siedzibą dyrekcji kopalń należących do Towarzystwa Akcyjnego Huta Bankowa w Dąbrowie Górniczej (tzw. rejon Borek, którego zawiadowca był Francuz Ludwik Hennequin), a po wojnie Kopalni Rudy Żelaza „Osiny. Znajdowały się tu warsztaty naprawcze oraz zajezdnia samochodowa. Dyrekcja i administracja zostały przeniesione do budynków w Osinach.
C
Capstrzyk
Uroczystości patriotyczne, które odbywały się w ostatnich dniach kwietnia przy pomniku ofiar z lat 1939-1945, z udziałem młodzieży szkolnej, strażaków, delegacji zakładów pracy, (m.in. Kopalni Rudy Żelaza „Osiny”), a także żołnierzy, którzy zaciągali wartę honorową.
Feliks Chądzyński ( ok.1778-1846)
Geometra, który dokonał pomiarów gruntu dóbr Kamienica Polska, wraz z folwarkami Klepaczka i Romanów oraz podzielił je na działki zwane hubami. Żonaty z Teresą de Hayder. Właściciel Nowej Wsi koło Kocina za Częstochową. Jego nagrobek w formie obelisku znajduje się na cmentarzu w Białej.
Bohater satyrycznej powieści Andrzeja Bohdana pt. „Geometra”, której fragmenty drukowane były w Korzeniach.
Cianciarowie
W pierwszej grupie kolonistów przybył z czeskiego Spalenina do Kamienicy Polskiej Józef Cianciara (1772-1848) ożeniony z Joanną z Kucharzów. Ich synowie dali początek rodowi Cianciarów w Łodzi (Franciszek i jego syn Fryrych) oraz Kamienicy Polskiej (Józef , Aleksander Antoni, Walerian). Z tych dwóch miejsc pochodzą wszyscy mieszkający dziś w Polsce Cianciarowie. Syn Józefa Cianciary i Agaty z Hazlerów , Ksawery Roch (1832-1916) uruchomił w 1855 r. tkalnię płócien kolorowych. Interes po nim przejął i rozwinął syn Jan. Wyroby z tkalni Cianciary otrzymywały nagrody na krajowych wystawach. Jako poseł zapraszany był na rauty w Zamku Królewskim w Warszawie u premiera Ignacego Paderewskiego. Córka Jana Cianciary, Janina Domagalska, była założycielką liceum w Kamienicy Polskiej. Brat Jana, Ludwik Jakub Cianciara pełnił funkcję wójta gminy. Syn Ludwika, lekarz- internista Henryk Czesław Cianciara, był osobistym lekarzem marszałka Józefa Piłsudskiego a potem Rydza-Śmigłego. Drugi syn Jan , dziennikarz i literat , zginął w Katyniu.
Przędzalnię przygotowującą surowiec dla tkalni Jana Cianciary posiadał Walerian, syn Waleriana i Agnieszki z Desków. Z rodziny Cianciarów pochodzą znani ogrodnicy, Zdzisław Cianciara, związany przez wiele lat z Instytutem Sadownictwa w Skierniewicach, Stanisław i Stefan.
Cmentarz
Wytyczony wraz z utworzeniem parafii w 1869 r., pierwsze pochówki pochodzą z 1870 r. Franciszek Piltz w pamiętniku pisanym w j.niemieckim zanotował, że pierwszym pochowanym był Bronisław Hornik. Na przełomie XIX i XX w. otoczony kamiennym murem, w latach 80 XX w. Powiększony. W starszej części zachowały się nagrobki świadczące o tym, iż zamówione zostały w dobrych zakładach kamieniarskich, zapewne w Częstochowie. Na niektórych pomnikach spotykamy dobrze zachowane medaliony, np. Franciszka Piltza i Karoliny z Szmidlów. Dwa stare cyprysy ocieniają nagrobek Pawła i Franciszki (z Marsików) Kapuścińskich wykonany z czerwonego piaskowca. Mech zarasta płytę nagrobną przemysłowca Dechaine’a. Wiele grobów nie ma żadnych tabliczek. Zniknęły kute łańcuchy. Zardzewiała żeliwna płyta na grobie Franciszka Wagnera (ur. w 1808 r.), jedna z najstarszych. Coraz mniej drzew, które dodawały uroku kamienickiej nekropolii.
W centralnym miejscu dawnego cmetarza pochowany został w 1964 r. ks.Stanisław Duda, duszpasterz, który zjednał sobie serca kamieniczan. Na prawo obok wejścia znajduje się nie oznaczona mogiła Niemców zabitych w styczniu 1945 r. przez żołnierzy Armii Czerwonej.
We wspólnej mogile spoczywają rozstrzelani w lesie pod Jaskrowem w 1939 r. młodzi mieszkańcy Kamienicy Polskiej: Antoni Macoch (21 lat), Walerian Mesjasz (20), Kazimierz Dzieżyk (32) i Tadeusz Fazan (27).
Pochowano ich tu w 1947 r. , po eksumacji w lasku jaskrowskim. W tym samym miejscu leżą także bracia Strąkowie z Rudnika , Jan (22 lata) i Wiktor (23 ) oraz Józef Mesjasz, zabity we wrześniu 1939 r. pod Koniecpolem.
Czarka
Lewy dopływ Warty czerpiący swe zasoby ze strug leśnych i mokradeł w rejonie Domońska, uchodzący do Warty w pobliżu tzw. Pustkowia Kowackiego. Ta niewielka rzeczułka stanowiła po rozbiorach granicę Prus Południowych i Nowego Śląska, po 1809 dzieliła departament kaliski od krakowskiego, wyznaczała granicę między powiatem częstochowskim a olkuskim, następnie zawierciańskim i myszkowskim. Oddzielała posiadłości wsi Jastrzębie od majątku Kamienica Polska, należącego w drugiej polowie XVIII w. do Ignacego Wędrychowskiego a następnie małżonków Sadowskich. Rozgranicza pola Kamienicy i Jastrzębia.
Nad Czarką usytuowane były kopalnie rudy żelaza „Józef”, „Piotr I-IV”, nieco dalej „Wiesława” i „Aleksander”.
Była niegdyś Czarka czystą, bystrą rzeczką, tworzącą na wiosnę rozlewiska. Miały tu swe siedliska czajki. W wodach żyły dorodne szczupaki. Po melioracji przeprowadzonej w latach 60. XX w. jest to zaledwie strumyk.
Częstochowianka
Stanowiła jeden z zakładów włókienniczych francuskiej spółki „La Czenstochovienne”, mającej swą siedzibę w Roubaix. Spółka przejęła i rozbudowała dawną fabryczkę Franciszka Szejna. Po wojnie została włączona do Częstochowskich Zakładów Przemysłu Bawełnianego. Załogę fabryki stanowiły głównie kobiety, pracowały w systemie zmianowym. Z otwartych okien dobiegały rytmiczne odgłosy maszyn. W świetlicy „Częstochowianki” odbywały się spotkania, działał teatr poezji, organizowano potańcówki. W latach 50 wielką atrakcję stanowił świetlicowy odbiornik telewizyjny, jeden z pierwszych w całej okolicy. Mieszkańcy tzw. końca Kamienicy z zapartym tchem śledzili przygody filmowych bohaterów, emocjonowali się relacjami z Wyścigu Pokoju.
Źródło: Barbara Kaczkowska, Andrzej Kuśnierczyk, Leksykon historyczny. [w]} "Gmina Kamienica Polska. Informator". (red. I.Lisek, S.Sitek, M.Sitek), Kamienica Polska [b.r.w.]
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz