Członkowie Polskiej Organizacji Wojskowej (POW) z Kamienicy Polskiej.

 

Członkowie Polskiej Organizacji Wojskowej (POW) z Kamienicy Polskiej: Tadeusz Bielobradek, Władysław Bielobradek, Antoni Blachnicki, Feliks Cichoń, Bolesław Ciejpa, Jerzy Dechaine (Deszen), komendant placówki, Adam Dudek, Franciszek Hajndrych, Antoni Jadowski, Władysław Kapuściński, Maksymilian Kołaczkowski, Władysław Krachulec, Józef Łebek, Kazimierz Marsik, Leon Nanys, Stanisław Polaczek, Aleksander Ratman i Franciszek Wagner.

To lista członków POW zamieszczona w opracowaniu Polska Organizacja Wojskowa. Okręg Częstochowsko-Wieluński Va/IX 1915 – 1918, Częstochowa 2020 (autorstwa Lecha Mastalskiego) Wydaje się niepełna. Peowiaków mających rodzinne korzenie w Kamienicy Polskiej było więcej, wynikało to z dużej mobilności kamieniczan: migrowali do częstochowskiego przemysłu, wielu dojeżdżało do częstochowskich szkół, w których angażowali się działalność niepodległościową. Do tej grupy „emigrantów” należy zaliczyć Jana Bielobradka, kawalerzystę, Stanisława Bielobradka (pseudonim „Wiktor Częstochowiak”), który był przez pewien czas komendantem POW w Kamienicy Polskiej a później wstąpił do Wojska Polskiego. Do kamieniczan wypada zaliczyć Jana Jeruszkę ze Stradomia, który rozbrajał Niemców w fabryce „Motte”, a także Stanisława Kołaczkowskiego, sierżanta sztabowego okręgu IX POW w Częstochowie. (Biogramy trzech wyżej wymienionych znalazły się w opracowaniu L. Mastalskiego w rozdziale „Peowiacy częstochowscy”). Ponadto autor przytoczył nazwiska pięciu kamieniczan z wykazu częstochowskiego koła Związku Peowiaków (sporządzonego w 1935 przez Ryszarda Szmidta), których sylwetek nie opracował z powodu braku dokumentów. Są to: Piotr Grzyb, szeregowy 27 pp (poległ w 1920), Ludwik Klar, szeregowy 8 pp Leg. (zmarł w wyniku odniesionych ran w 1919), Adam Kowalski, Łagodziński (bez imienia). Ostatni wymieniony to Józef Łagodziński, szeregowy 14 pp , który zmarł 26 XII 1920 w Przemyślu. Nazwisko Józefa Łagodzińskiego znajduje się na tablicy poległych umieszczonej w kościele w Kamienicy Polskiej.

Do peowiaków z kamienickim rodowodem należy zaliczy c także Romualda Piltza, syna Franciszka i Karoliny ze Szmidlów, który 11 XI 1918 rozbrajał Niemców i zorganizował (z Czesławem Sejfriedem) lotny oddział jazdy. W latach 20.i 30. XX w. Kamienicy Polskiej mieszkał (przez kilka lat pracował w Spółce Akcyjnej „Tkacz” założonej przez ks. Zygmunta Sędzimira) Bolesław Mikołajczyk (1895 – 1941),pseudonim Szpada, uczestnik wydarzeń 11 XI w Częstochowie, żołnierz 7 pułku piechoty Legionów, od 1937 pracownik Magistratu Częstochowy. Odznaczony Krzyżem Niepodległości, Należał do Związku Strzeleckiego, Zwiazku Peowiaków i Związku Oficerow Rezerwy.

Kazimierz Marsik występując z wnioskiem o odznaczenie (w 1935 ) napisał, ze placówkę Pogotowia Bojowego PPS w Kamienicy Polskiej w 1918 organizował wraz Józefem i Romanem Gallami, Teofilem Kidawą, Józefem Jeruszką i Władysławem Kapuścińskim. Z kolei Franciszek Hajndrych (pseudonim Brzoza) wspominał, że współpracował z Władysławem Kapuścińskim i Maksymilianem Rakiem. W biogramie Adama Dudka (pseudonim Orłowski) czytamy: „11 listopada 1918 wezwany pospieszył do Częstochowy z oddziałem osiemnastu ochotników”.

Autor opracowania wymienił co prawda nazwisko Władysława Krachulca wśród członków POW w Kamienicy Polskiej, ale biogramu zamieścił. Władysław Krachulec (1893 – 1961), pseudonim Władek, Gazda, był synem Aleksandra. Ur. 2 II 1893 w Kamienicy Polskiej, po ukończeniu szkoły pracował w fabryce papieru w Myszkowie, później ukończył szkołę rolniczą w Pszczelinie pod Warszawą. W czasie I wojny pracował jako pomocnik murarski w Kamienicy Polskiej. Od 1917 był członkiem PPS i POW. 11 XI 1918 brał udział w rozbrajaniu Niemców w Częstochowie (zapewne w grupie Adama Dudka). Radykalne poglądy społeczne zbliżyły go później do ruchu komunistycznego (KPRP i KPP). Pracował w w Kasie Chorych w Sosnowcu, Robotniczej Spółdzielni Spożywców w Sosnowcu i bibliotece „Wiedzy” w Będzinie. W 1930 z powodu gruźlicy płuc zamieszkał w Zakopanem (tam zmarł w 1961).

Członkowie POW stanowili w 1918 realną siłę wojskową, choć różnili się często poglądami politycznymi, współdziałali w dziele niepodległości. To dzięki peowiakom rozbrojenie okupanta przebiegło sprawnie i, co ważne, bez rozlewu krwi. Napływający na fali wolnościowego uniesienia ochotnicy POW zasilili szeregi odrodzonego Wojska Polskiego. Opracował: Andrzej Kuśnierczyk