Kilka uwag na temat nazw miejscowych.

 

Poprawne ustalenie nazwy miejscowej i jej genezy, klasyfikacja danej nazwy - zgodna z duchem toponomastyki - to zajęcie trudne nawet dla językoznawcy, a co dopiero dla genealoga-amatora. Pułapki znajdują się na każdym niemal kroku. Oto katalog najczęściej popełnianych błędów: błędna identyfikacja jednostki osadniczej, mylna lokalizacja, słaba znajomość dziejów osadnictwa na danym terenie, niewłaściwa interpretacja materiału źródłowego. Słowem: brak historycznego kontekstu.

Językoznawcy najczęściej spierają się o typy nazw, a zatem o zakwalifikowanie konkretnej nazwy pod względem semantyczno-słowotwórczym. Tradycyjny podział na nazwy osobowe, dzierżawcze, patronimiczne, topograficzne i kulturowe już nie wystarcza. Gdy jakiejś nazwy nie można dopasować do tradycyjnego podziału na nazwy odantroponimicze, odapelatywne i odtoponimiczne, używa się określeń typu: (nazwa) obcego pochodzenia, dyferencyjna, lokalizująca, przeniesiona, pamiątkowa, ponowiona, albo też - niejasna. Onomastyka współczesna zmierza ku interdyscyplinarności.
Niestety, w wielu publikacjach powtarzają się całkiem chybione wyjaśnienia nazw miejscowych, bliskie tzw. etymologii ludowej, odwołujące się do bezkrytycznie powtarzanych legend. A z legendami, jak wiadomo, trudno polemizować, bo mieszkańcy danego terenu „lepiej wiedzą”, skąd nazwa się wywodzi.
Kłopot sprawiają nie tylko nazwy najstarsze, ale o dziwo także te z XIX i XX wieku.
W rankingu nazw miejscowych uwzględniającym spis miejscowości w Polsce oraz mapy topograficzne w pierwszej dziesiątce znalazły się: ,
1. Stara Wieś, 2 Podlesie, 3.Piaski, 4.Nowa Wieś, 5.Kolonia, 6.Góra, 7.Dół, 8.Dąbrowa, 9.Górki,10.Folwark
W drugiej dziesiątce: m.in. Zalesie, Kąty, Góry, Zagrody, Pod Lasem, Budy, Błonie, Dwór. Pouczające to zestawienie. Świadczy o tym, że w procesie nazewniczym najważniejsze było określenie chronologii i sposobu osadnictwa (Stara, Nowa Wieś, Kolonia, Folwark) ) oraz topografii.
Wśród nazw miejscowych określanych jako nazwy metaforyczne lub żartobliwe znajdują się nazwy karczem (niekiedy młynów). Nazwa 'Wygoda' znajduje się w rankingu bardzo wysoko: na 25 miejscu, 'Wymysłów' na 43, 'Gościniec' 47, 'Nowy Świat” 48, 'Zawada' 52, 'Wesoła' 81, 'Czekaj' 86, 'Raj' 98. Upomnieć się można jeszcze o ' Pohulankę', czy ' Ostatni Grosz', choć są poza pierwszą setką.
Źródło: https://www.genealodzy.czestochowa.pl/forum/off-topic/10824-kilka-uwag-o-nazwach-miejscowych#34116