RUDNIK WIELKI Folwark Rudnik Wielki i wieś tegoż nazwiska.

 RUDNIK WIELKI

Folwark Rudnik Wielki i wieś tegoż nazwiska.

( "Gazeta Korespondenta Warszawskiego i Zagranicznego" 1826, nr 70, s.10 ).

W 8. numerze „Korzeni” Jacek Laberschek (dokumentalista z PAN w Krakowie) opublikował niewielki artykuł Obrona autentyczności i wiarygodności dokumentu Kazimierza Wielkiego z 1341 r. zamieszczonego w Zbiorze dokumentów małopolskich ”, t. 8, nr 2530. W wydanym w Lelowie dokumencie Kazimierz Wielki rozgraniczał posiadłości królewskie w rejonie wsi Rększowice od śląskiego księstwa opolskiego (dystryktu lublinieckiego), w rejonie wsi Sułów i wsi Boronów.

J. Laberschek dokument ten uważa za najważniejszy dla badań nad początkami osadnictwa nad rzeką Kamienicą (Kamieniczką), wówczas rzeką graniczną pomiędzy ziemią krakowską a księstwem siewierskim. Wieś Sułów to dziś część Woźnik, w 1341 należała do dziedziców Lubszy. Granica , o której mowa, biegła od kopca narożnego wzniesionego koło Kołysek ( (circa Kolyskam) [Kołyski, dziś część Rudnika Wielkiego], rozdzielającego księstwo siewierskie od księstwa opolskiego i dalej przez rzekę zwaną kamieniczka (fluvius dictus Kamioniczka), a następnie przez las zwany Wlostwa [dziś w tym miejscu wieś Własna] i przez zarośla , bory i dąbrowy zwane Pniewo i Grzybów [Grzybów - część wsi Dębowa Góra, w pobliżu rzeki Liswarty] aż do lasu Koczanów , w którym wzniesiony jest kopiec narożny ( wegelnikop), gdzie zaczynają się granice wsi Borunów [Boronów] w dystrykcie lublinieckim.

Przypomnijmy: w 1433 r. księstwo siewierskie przeszło z rąk książąt cieszyńskich na własność krakowskiej kurii biskupiej, za sprawa biskupa Zbigniewa Oleśnickiego. Na liście świadków dokumentu znaleźli się rycerze, właściciele posiadłości w dystrykcie lelowskim: Otto z Pilicy, Drogosz z Chrobrzy, Mikosz z Wywły, Jaszko z Mokrzeszy i Bienko z Małus. Dokument w postaci kopii (odpisu) z XVII w. znajduje się w archiwum jasnogórskim.

A co z Rudnikiem Wielkim? Kolonizacja terenów między Siedlcem a rzeką Kamieniczka podjęta przez protegowanych biskupów krakowskich natrafiała na wiele przeszkód. W dzieło zasiedlenia pogranicznych terenów zaangażowali się starostowie koziegłowscy, Aleksander Dynis oraz jego syn Jan. Nazwa miejscowa Rudnik pojawia się w 1664 r., gdy sołtysem wsi jest pochodzący z Mierzęcic karczmarz Stanisław Kawecki. Wę wsi był młyn, karczma oraz folwark zwany Nową Wsią. . Wieś wchodziła w skład baronatu koziegłowskiego.

Sołectwo zostało wykupione przez szlachtę. Kolejnych właścicieli sołectwa zaprezentował Florian Huras w swoim opracowaniu „Rudnik Wielki – początki wsi” (na stronie Towarzystwa Genealogicznego Ziemi Częstochowskiej). Byli to Małachowscy, Grabiańscy, Szczepańscy, i Gładyszowie. W 1758 r. Rudnik Wielki i Mały zostały włączone do klucza koziegłowskiego. W 1788 stały się własnością Akademii Krakowskiej.

Chętnie streściłbym dzieje wsi z lat późniejszych, ale jak dotąd żaden historyk nie podjął się napisania monografii. Trzeba zatem liczyć na jakiegoś amatora owładniętego pasją badawczą I dociekliwością godną inspektora śledczego. (ak)