Stanisław Krzętowski herbu Zadora, ps. „Garbonos”, „Staś” i Dęby w Kamienicy Polskiej.
Stanisław Krzętowski herbu Zadora, ps. „Garbonos”, „Staś” (ur. 25 września 1919 r. w Zalesicach koło Częstochowy, zm. 17 maja 1977 r. w Częstochowie), partyzant, porucznik Strzelców Podhalańskich Armii Krajowej, ekonomista, miłośnik polskich gór.
Dzieciństwo i młodość
Stanisław Krzętowski urodził się w 1919 r. Był synem Bolesława Krzętowskiego, leśniczego, i Marii z Giernatowskich. Miał czworo rodzeństwa, dwóch braci, Henryka i Włodzimierza, i dwie siostry, Janinę i Krystynę. Dzieciństwo i wczesną młodość spędził w leśniczówce w Winownie, obecnie gmina Koziegłowy. Przed wojną działał aktywnie w Związku Harcerstwa Polskiego. Zdał maturę w Szkole Handlowej w Częstochowie.
Okupacja
W 1939 r., gdy wybuchła II wojna światowa, był świeżo upieczonym maturzystą. Jako harcerz uczestniczył w walkach obronnych. Po klęsce wrześniowej wstąpił do podziemia.
W 1941 r. wraz z siostrą Krystyną Krzętowską, ps. „Wiśka”, nawiązali kontakt z oficerem ZWZ-AK, Henrykiem Furmańczykiem, ps. „Henryk”, który wciągnął ich do swojej grupy partyzanckiej. Krzętowski pełnił rolę łącznika i wywiadowcy. Przewoził meldunki, rozkazy, rozpoznawał ruchy wojsk niemieckich. Od 1942 r. wyjeżdżał z Furmańczykiem w teren, gdzie wraz z innymi nowo przyjętymi do partyzantki osobami przygotowywał się do odbierania zrzutów w wyznaczonych trzydziestu miejscach w okolicach Przyrowa, Julianki, Mokrzeszy, Złotolasów i innych miejscowości na ziemi częstochowskiej.
4 października 1942 r. brał udział w brawurowej operacji odbicia z więzienia na Zawodziu szefa Inspektoratu ZWZ, podpułkownika Stanisława Mireckiego „Butryma”.
Jako harcerz, był w 1942 r. instruktorem teoretycznych i praktycznych zajęć w terenie w ramach szkolenia w zakresie Wielkiej Dywersji. Nadzorował podłożenie ładunku wybuchowego na moście na linii kolejowej Częstochowa–Kielce; podczas tej akcji zostało zlikwidowane stanowisko niemieckie.
W 1943 r. obstawiał wypad na szpital więzienny przy ul. św. Barbary, skąd został uwolniony aresztowany wcześniej podczas zasadzki i ranny wywiadowca Feliks Zyskowski, ps. „Maciek”. W tym samym roku Krzętowski uczestniczył też w akcji zamalowywania czarną farbą niemieckich nazw ulic w Częstochowie, również w pobliżu siedziby gestapo. Jako wywiadowca rozpoznawał konfidentów i poprzez Furmańczyka przekazywał ich dane grupom likwidacyjnym.
3 kwietnia 1944 r. został aresztowany przez gestapo w mieszkaniu na terenie fabryki Motte. W czasie rewizji wyprowadzony został z domu i ustawiony przez gestapowca twarzą do muru. W chwili nieuwagi Niemca zdecydował się na ucieczkę, jednakże został postrzelony przez niego w ramię i kolano.
Po wyleczeniu, w czerwcu 1944 r., przedostał się na Sądecczyznę, do podpułkownika Mireckiego, który stojąc wówczas na czele Inspektoratu Nowy Sącz Armii Krajowej, formował 1 Pułk Strzelców Podhalańskich. Krzętowski trafił do oddziału partyzanckiego „Wilk”, dowodzonego przez porucznika Krystyna Więckowskiego, ps. „Zawisza”, a później przez podporucznika Feliksa Perekładowskiego, ps. „Przyjaciel”. Oddział ten stacjonował w Beskidzie Wyspowym, na stokach Mogielicy, a działał w rejonie Gorców, Beskidu Wyspowego, Pienin i Beskidu Sądeckiego. Krzętowski początkowo jako podchorąży, a następnie jako porucznik brał tam udział w wielu akcjach partyzanckich, m.in.:
- w drugiej połowie lipca 1944 r. w likwidacji posterunku Wehrmachtu w szkole w Kamienicy.
- w pierwszej dekadzie sierpnia w zasadzkach na Niemców, m.in. na drodze Krościenko–Czorsztyn i koło Tylmanowej.
- 16 sierpnia (inne źródła: 17 sierpnia) w opanowaniu budynku stacyjnego w Kasinie Wielkiej, a następnie w likwidacji pociągu roboczego Organization Todt5.
- 7 września w ataku na Niemców na moście pod Kamienicą na szosie Kamienica–Zabrzeż, gdzie zdobyto karabiny, broń krótką, amunicję i granaty6.
W początkach grudnia wraz z oddziałem został odkomenderowany w rejon Nowego Targu, Zakopanego i Dunajca.
W 1945 r. został odznaczony przez dowództwo Armii Krajowej Krzyżem Walecznych i Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami.
Lata powojenne
Po wojnie wyjechał do Poznania, gdzie w 1947 r. skończył studia ekonomiczne w Akademii Handlowej. Po powrocie do Częstochowy pracował jako planista w Rudach Żelaza, a od 1960 r. w Częstochowskich Zakładach Materiałów Ogniotrwałych jako ekonomista. W 1961 r. ożenił się z Reginą Dziegciarz (1932–2001), miał córkę Małgorzatę (ur. 1962).
Wielką pasją jego życia była turystyka. Przez wiele lat działał w Oddziale Miejskim PTTK w Częstochowie, gdzie prowadził komisję górską, współpracował z komisją młodzieżową. Był przewodnikiem turystycznym, przodownikiem turystyki pieszej i górskiej, strażnikiem Ochrony Przyrody. Zachęcał młodzież do uprawiania turystyki, zdobywania wiedzy o kraju. Organizował liczne rajdy górskie.
Zmarł w 1977 r. i został pochowany na cmentarzu św. Rocha w Częstochowie.
23 czerwca 1979 roku z inicjatywy Grupy Terenowej Straży Ochrony Przyrody przy PTTK w Częstochowie imieniem Stanisława Krzętowskiego zostały nazwane trzy dęby-pomniki przyrody rosnące w Kamienicy Polskiej. Z tej okazji odsłonięto też pamiątkową tablicę.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz